Het tovergat in de Stadskamer

In Analyse, Nieuws door HB22 Reacties

Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet! Terwijl de mogelijkheden van computerrendering inmiddels beangstigend realistisch zijn, betekent dat geenszins dat architecten en ontwikkelaars ook worden aangespoord realistische artist impressions te maken. Als dit nu nog een vroege studie was, maar daarvan is allerminst sprake. Dit betreft het definitieve ontwerp van de beruchte opening in de vloer van de Stadskamer. Het is te zien in de promotie-video die Klépierre dit voorjaar verspreidde. Momenteel wordt de Stadskamer gebouwd en kunnen we zelf zien wat van de beloftes en dromen terecht komt.

Waarborg functie openingen

In januari 2013 zei GL-raadslid Chiel Rottier nog dat hij zich zorgen maakte dat er in het bestemmingsplan op geen enkele wijze is gewaarborgd dat de 250 vierkante meter glazen vloer in de Stadskamer ook werkelijk in functie zal blijven. Het idee is namelijk dat de bezoeker in de Stadskamer daadwerkelijk een visuele verbinding met de herstelde stadsbuitengracht ervaart: je kunt het water zien, in gewone mensentaal. Rottier stelde ook vast dat in de bouwaanvraag van – toen nog – Corio geen details over uitvoering en materiaalgebruik waren opgenomen. Ook in het concept van de formele vergunningsverlening aan Corio was geen enkele omschrijving, verplichting of gebruiksvoorschrift met betrekking tot de gaten opgenomen, terwijl dit wel tot in detail gebeurt rond bijvoorbeeld de brandvoorschriften en -maatregelen. Op dit punt schieten de bestuursrechtelijke mogelijkheden tekort. Een ontwikkelaar zal daar overigens heel anders over denken.

Vijvers

Stir Architecture en/of Oever Zaaijer Architecten – beide bureaus zijn bij het HC-megaproject betrokken – hebben naar aanleiding van de wens van de raad om openingen te maken in 2012 het ontwerp van de Stadskamer aangepast. Ze voegden daar nog een gimmick aan toe, door de openingen als ondiepe waterbakken, een soort vijvers zonder vissen, uit te voeren. Het effect is speels, zowel van onder als van boven bezien. Het glas zou toch niet beloopbaar kunnen zijn, in verband met risico op krassen en gluren. Maar Klépierre wil deze ruimte voor allerlei activiteiten benutten en de openingen tijdelijk kunnen afdekken. Dan wordt het een ander verhaal, want dan moet je met grotere belastbaarheid rekening houden. Waar dat toe leidt, kunnen we inmiddels zien.

Vloerconstructie (foto: Guere/SSC)

Vloerconstructie (foto: Guere/SSC)

Het deel van de vloer dat nu wordt gelegd.

Het deel van de vloer dat nu wordt gelegd, vanuit dezelfde hoek gezien. (Beeld: Klépierre)

Plaatsen van de leggers (foto: BAM)

Plaatsen van de leggers (foto: BAM)

De leggers die nu worden ingevlogen zijn ongeveer anderhalve meter hoog en liggen op twee a drie meter onderlinge afstand. Waarschijnlijk zo sterk gedimensioneerd dat je er meerdere olifantenbruiloften in Griekse stijl op kunt houden, veiligheid boven alles nietwaar. De ‘stewardess’ en het kind van het promo-filmpje zullen hun best moeten doen om iets van een rondvaartboot of van de resten van de zuidwestelijke poort van het kasteel te zien.

Camouflage

brekingWe begrijpen de toevoeging van het water wel: het camoufleert de balken. Door de brekingsindex lijken ze maar de helft zo hoog. Maar daarmee is wat zich eronder afspeelt alleen maar te zien als je bijna verticaal kijkt. De vraag rijst nu: was er nu helemaal niemand tijdens de verhitte raadsdiscussies die heeft geopperd om de eis eerst te laten doorrekenen en vervolgens te visualiseren? Dan had iedereen geweten dat de eis van 250 vierkante meter op papier leuk klinkt maar in de praktijk geen beleving van een echte opening oplevert. Er is altijd nog zo iemand als een ingenieur die het feestje komt bederven.

Lichtval

Het effect dat redelijk overeind blijft is de lichtval naar beneden. Door de drie grote openingen wordt de kade eronder niet als een duistere grot ervaren. Daarvoor maakt het niet zoveel verschil hoe zwaar je de staalconstructie uitvoert, mits je het in een lichte kleur afwerkt, zodat de balken zelf ook maximaal licht reflecteren. Door het bewegende water in de bak lijken de mensen op de rand van onderen gezien een soort fata morgana’s. Maar als Klépierre vervolgens besluit de openingen langdurig dicht te houden in verband met talloze evenementen, is het effect alsnog nul. Dat scenario had Rottier in 2013 willen voorkomen. Als Klépierre besluit het water weg te laten – bijvoorbeeld door hardnekkige lekkage – is het ludieke effect ook weg.

Al met al beoordeelt BU deze hele voorgeschiedenis van de totstandkoming van de overkluizing als onbevredigend, kijkend naar wat het nu oplevert. Dat betekent overigens niet dat de Stadskamer straks niet goed zal functioneren. Vermoedelijk zullen er ook onvermoede positieve aspecten zijn, het is een ruimte op een locatie waar er in Nederland geen tweede van bestaat. We komen daar pas achter zodra hij in gebruik is. Dat zal nog zeker een jaar duren.

Stadskamer

Still uit de promotievideo van het nieuwe Hoog Catharijne

Update 5 september

Hieronder een beeld en een link van de staalconstructeur Van Rossum. Op hun site lezen we dat de vloer overgedimensioneerd is in verband met het trillingvrij kunnen dansen. Zelfs op de glasplaat, inclusief leuk doorkijkje vanaf beneden! Klépierre/Corio sprak over bedekken van de platen tijdens evenementen. Erg verwarrend allemaal, maar het verklaart wel de buitensporig zware leggerconstructie. De gemeenteraad vraagt dringend om openingen in de vloer in verband met beleving van het water en Klépierre/Corio denkt: whatever, dan maken we er een glazen discovloer van. Scherper dan dit kunnen de tegenstrijdige belangen niet worden geïllustreerd.

StadskamerOpeningBalkenVanRossum

Impressie van de glazen vloer, mét balkenlaag en water (bron: Van Rossum)

De vloer en het gat (bron: SSC/Manduca)

De vloer en het gat tijdens de bouw. Het voorste deel is al gestort. (bron: SSC/Manduca)

Na onze eerste publicatie over dit onderwerp hebben diverse media het overgenomen, waaronder DUIC en AD/UN. Donderdagavond zijn er tijdens het vragenuurtje vragen over gesteld door de fractie van GroenLinks. Een meerderheid van de gemeenteraad is teleurgesteld over de huidige oplossing.

Reacties

  1. Bas

    Ik zie op de bouwfoto op de voorgrond diverse elektra en andersoortige buizen tussen het betonijzer. Wordt daar nog iets gebouwd? Op de ‘impression’ is daar niets van terug te zien. Of verdwijnt dat onder een tegel tot een tijdelijk evenement?

  2. Michiel

    De hele Catharijneknoop is voor de Utrechter zwaar onbevredigend. Het feit dat de meest recente renders/videos van Klépierre niet eens eerlijk de doorkijk naar de singel visualiseren laat zien dat het megalomane bedrijf niets om Utrecht geeft. Om nog maar niet te beginnen over de ruimte onder het bruggebouw: gatverdamme. Van dat soort bullshit ruimtes wilden we toch juist af?

    Ja, het is niet moelijk om hier zeer kwaad over te worden. De manier waarop de Catharijeknoop ons de strot door is geduwd is schandelijk. Want laten we niet vergeten dat rond de tijd van het masterplan ons twee relatief smalle, transparante traverses is beloofd. Uiteraard wordt zoiets in de ontwerpfase verder uitgewerkt, maar de doorkijk was een essentieel aspect. Helaas werd het al gauw een betonplaat van 70 meter, die in het definitieve ontwerp tot 120 meter was gegroeid.

    Gelukkig was daar nog de commissie Welstand, die keer op keer de gehele Catharijneknoop afkeurde. Het voldeed simpelweg niet. De enige partij die er een stokje voor had kunnen steken besloot het geheel naast zich neer te leggen en alles van bovenaf goed te keuren. De gemeente. Die juist had moeten opkomen voor haar burgers en alles wat hen in het referendum & masterplan is beloofd.

    Dus uhm, nee, geen enkel goed woord voor de Catharijneknoop. Alhoewel ik met plezier fotoupdates voor SSC maak – inclusief bovenstaande foto van de vloerconstructie – krijg ik bij iedere vordering een zeer naar gevoel.

  3. Berend

    Bedankt voor de foto-update. Ik moet toegeven dat ik ook wel met enige “verbazing” naar deze balken kijk, zéér benieuw hoe de bouwers zich er uit gaan redden om nog iets van de gewekte verwachtingen waar te maken.

    Aan de andere kant ben ik ook wel weer in staat dit met enige luchtigheid te bezien. Als je principieel bent in je standpunt dat het dwarsprofiel van een gracht onafhankelijk dient te zijn van commerciële druk, dan valt er langs de Choorstraat en Donkeregaard ook nog wel wat sloopwerk te verrichten. En dat zou – ondanks de verwerpelijkheid van de middeleeuwse graaiers die de stad zo nodig tot de laatste millimeter moesten volbouwen – toch ook wel weer jammer zijn. 😉

    1. Peter Villevoye

      Ik verbaas me ook over de wijze waarop die hele Vredenburgknoop opeens volgeplempt wordt met rare bouwwerken en donkere spelonken oplevert als onderdoorgang. Maar ik vond in het CU2030-archief een opmerkelijke brief van de rijksbouwmeester die namens het Kwaliteitsoverleg een pleidooi houdt dat overeenkomstig jouw antwoord is:

      http://www.cu2030.nl/images/oud/CONT/B/brief_kwaliteitsoverleg_aan_stuurgroep_rijk_gemeente_over_advies_catharijneknoop.pdf

      Kennelijk is het traditie – nou, vooruit dan maar ?

  4. Apostle

    Om verdere teleurstelling te voorkomen heb ik mijn verwachtingen voor de Catharijneknoop al enkele jaren geleden compleet naar nul bijgesteld. Dan kan het alleen maar meevallen. Kleppiere doet hier gewoon wat ze wil zonder enig respect voor Utrecht en haar omgeving. Het is de 70s all over again. Ik hou me gewoon vast aan de punten die wel winst opleveren voor de Utrechter.

  5. Carlo

    Ik vind de reacties hier nogal zuur. Die balken zijn gewoon pure noodzaak anders zou de vloer van de stadskamer in de singel storten (mag het weer opnieuw uitgegraven worden 😛 ). Het is zeker jammer dat er op de impressies de balken niet te zien waren, maar dat soort impressies dienen ook met een korreltje zout genomen te worden. Het blijft een plaatje om het idee te verkopen en dan is het meestal “too good to be true”. Ik wacht nog af op het eindresultaat, voordat ik mijn oordeel geef. 😉

    1. Auteur
      HB

      Dat mag zo zijn, maar op het forum (Westflank-Noord) wil de gemeente grote openingen maken. Recentelijk achter het nieuwe WTC. Daar is veel discussie over omdat het ten koste zou gaan van het functioneren van de plint op forumniveau. Los daarvan: die openingen hebben toch echt geen grote balken, maar zijn echt open. Functioneel gaat het om precies dezelfde eisen: daglichttoetreding en contact tussen boven- en benedenwereld. Alleen de uitwerking ervan is hemelsbreed verschillend. Dat is nu net het punt. En als je dan constateert dat de visualisatie totaal niet strookt met de constructieve uitwerking, mag er toch op zijn minst een wenkbrauw gefronst worden?

  6. Apostle

    Achteraf gezien zou ik het liever zonder gat hebben gezien, dan wordt de stadskamer tenminste een grote open ruimte. Nu ligt dat gat flink in de weg, er blijft weinig ruimte over voor de vele gebruikers.

  7. Mick

    @ Onderstaande is een reactie die ik ook onderaan het bericht van Duic heb geplaatst. Dat artikel is daar gekomen naar aanleiding van deze post @@

    Hoewel ik het poortgebouw ook verre van fraai vind, toch even een tegengeluid:

    Het ‘beruchte’ filmpje is zeer demagogisch van aard en bekijkt alles maar vanuit 1 perspectief:
    – kwaliteit van buitenruimte zit hem in de inrichting en niet sec in het aantal m2 dat bebouwd is. Het Vredenburgplein voelt nu veel meer als fijn stadsplein dan de vormeloosheid die het had 8 jaar geleden.
    – schaduw is er overal. Het Tivoli-terras dat volgens het filmpje zogenaamd in de schaduw ligt en daarmee waardeloos zou zijn, ligt dat allerminst en is zonder meer een succesnummer vanaf dag 1.
    – de totale singel is bij afronding in 2019 ca 5,5 km in lengte. Wie denkt dat de 110 meter overkapping (=2%) een rondvaart/boottocht door Utrecht compleet verziekt mist denk ik toch echt de boot…
    – grote winkelcentra lijken welhaast altijd verguist te worden. Ook dit is niet mijn smaak, maar toch zijn ze over algemeen een groot succes. Dit geldt voorzowel HC net zoals dit voor Zuidplein in Rotterdam geldt. Overigens heeft overdekt en dus droog winkelen zonder fietsen en vrachtwagens in het straatbeeld voor veel mensen ook zo z’n waarde.

    Nogmaals ik ben het niet helemaal eens met alles wat er in het Stationsgebied gebeurt of staat te gebeuren. De mate waarop alles door veel mensen die reageren op dergelijke berichten in een kwaad daglicht wordt geplaatst lijkt me wat overtrokken.

    1. Auteur
      HB

      Het nadeel van een analyse van een bepaald aspect van Hoog Catharijne is dat het bij sommigen de sluisdeuren open zet voor de geijkte scheldpartijen. Laten we het voor nu beperken tot het Catharijneknoop-ontwerp en dat op zijn merites beoordelen op basis van wat er nu wordt gerealiseerd.

    2. Michiel

      @Mick: degelijke punten die het ‘leed’ uit het filmpje ietwat kunnen verzachten. Het gaat helaas voorbij aan wat men rondom de Catharijneknoop probeert te betogen. Laten we voor nu even op deze bebouwing focussen: daar gaat dit artikel immers over. Tevens is het een van de belangrijkste locaties uit de aanpak van het stationsgebied.

      Het doet er mijn inziens eigenlijk niet toe dat de nieuwe overkluizing slechts een klein percentage van de singel betreft. Boten varen in onze stad inderdaad wel vaker door tunnels of onder bruggen door. Het verschil bij Hoog Catharijne is echter dat er in dit gebied meerdere niveaus bestaan. Dit was dan ook een van de grootste problemen in het gebied: donkere, doodlopende straten en gesloten gevels. Het was essentieel om dit aan te pakken, en niet om het gebied nog meer dicht te zetten met gebouwen en overkappingen. Waarom moesten het poort- & bruggebouw nou exact op deze plek komen?

      Ik zou je van harte uitnodigen om eens een keer onder het bruggebouw door te lopen. Als je daar bent kun je toch weinig anders dan beseffen dat dit precies is wat Utrecht wilde elimineren? Het strookt op geen enkel vlak met de keuze uit het referendum of de plannen die daaruit volgden.

      Tenslotte: ik besef mij goed dat dit allemaal een beetje mosterd na de maaltijd is 🙂 Toen de gemeente de Catharijneknoop er in 2012 doordrukte was het eigenlijk al einde verhaal. Ik begrijp dat enkelen het sindsdien liever positief benaderen dan negatief. Er waren dan ook zeker enkele lichtpuntjes, zoals de enorme hoeveelheid licht die de renders ons toonden en de doorkijk naar de singel. Het is daarom behoorlijk pijnlijk om te zien dat Klépierre zich niet eens wil houden aan wat ze zelf in hun plannen & visualisaties hebben beloofd.

      1. Mick

        @HB en @Michiel, ben het volledig met jullie eens sec op het topic af. Het poortgebouw is echt een gedrocht in alle dimensies. Locatie, ontwerp, afwerking… Neemt niet weg dat ik nog wel denk dat het hele nieuwe HC inclusief passage naar stationsplein Oost wel degelijk op haar manier goed gaat functioneren.

        Maar wat ik jammer vind is dat er vaak naar ‘dat filmpje’ wordt verwezen waar op demagogische wijze geprobeerd wordt om de complete stationsvernieuwing onderuit te halen. En ik hoor nooit iemand ageren tegen dat pleidooi dat her en der zaken verkeerd voorspiegelt. Dat wilde ik even kwijt :-).

      2. Michiel

        @Mick: eens met de laatste alinea: vandaar ook de focus op dit gebied 🙂 Ik ben wel erg tevreden met andere ontwikkelingen in het stationsgebied, dus als geheel zou ik het zeker niet willen afschrijven. De stationspleinen doen bijvoorbeeld heel veel goeds: ze creëren ruimte, zorgen voor een duidelijke scheiding tussen gebouwen (winkelcentrum/station) en zijn mooi. Het singelherstel tot nu toe is ook prachtig: kan niet wachten tot de zuidzijde ook wordt uitgevoerd.

      3. Utrechter

        Eens met jou Mick: bij een complex project heb je een totaaloordeel en een (deel)projectoordeel. Anders zou je geen kritiek op het dak van Utrecht Centraal mogen hebben omdat het water immers terug komt in de singel. Verder heb je de rol en bijdrages van verschillende partijen die al dan niet samenwerken. Het water in de singel wordt uiteindelijk gewoon door de overheid/inwoners betaald (ook/juist het sluitstuk. Genoeg van deze mensen vinden het jammer dat een andere partij zich daar klaarblijkelijk weinig van aantrekt en over die geïnvesteerde miljoenen een grote plaat lijkt te willen leggen. Verder zou niet netjes zijn van andere partijen om de voordelen van singelwater naar zich toe te trekken, als ze er niet direct aan hebben bijgedragen. Dat het er bij de Vredenburgknoop nu al leuk uitziet is dus niet perse de verdienste van de Jaarbeurs, Prorail of Klépierre. Ingewikkelder is de rol van de gemeente bij de Catharijneknoop. Zij is hoeder van de openbare ruimte, en initiatiefnemer geweest om de umheimliche, sociaal onveilige ruimte bij en onder HC aan te pakken. Maar haar onderhandelingspositie t.o.v. Klépierre en de voorgangers daarvan lijkt niet sterk geweest te zijn (dat betekent niet dat de gemeente op andere plekken wel leuke dingen heeft weten te doen). Uiteraard zal men vanuit de positie van de gemeente erop hameren wat allemaal, o.a. buiten en onder HC, wel is gelukt. Je wilt niet slecht uit de verf komen, dat wil niemand. Maar wat een gemeente ook kan doen, is wijzen op de zwakke juridische positie die ze heeft (of op een te sterke positie van iemand anders). Los van dat je over bepaalde details onderhandelingsdiscretie hebt, gaan we nog altijd uit van de openbaarheid van bestuur. En als een private partij teveel invloed heeft op het beleid van een stad, of de ruimtelijke uitkomsten binnen een stad, dan lijkt het mij normaal beleid om op de lange termijn de afhankelijkheid daarvan te verminderen. Ook al zal zo’n partij in kwestie je dan gaan beschuldigen van ‘negativiteit’. Dit alles lijkt off topic maar juist bij Catharijneknoop kruisen letterlijk en figuurlijk het algemeen belang en het private belang.

  8. Gerald

    In aanvulling op Apostle: er had misschien beter gekozen kunnen worden voor drie of vier kleinere doorkijkjes naar beneden die wél zonder lapmiddelen uitgevoerd hadden kunnen worden, dan voor deze éne enorme opening die geen opening mag zijn.

  9. J. de Jong

    De buizen c.q. pijpen die u hier ziet zijn tbv diverse vloerpotten met daarin elektra- en water/afvoer- aansluitingen. Deze zijn normaal inderdaad weggewerkt in de tegelvloer en kunnen gebruikt worden in geval van bijv. evenementen en/of concerten.

Laat een reactie achter op Henk Reactie annuleren