Pijnlijke zoektocht bieb-onderkomen

In Nieuws door HB17 Reacties

Weinig mensen zullen hebben vermoed dat het afwijzen van de bibliotheekplan voor het Smakkelaarsveld, begin dit jaar, tot zo’n treurigmakende zoektocht zou leiden als wat zich inmiddels begint af te tekenen. Alsof je een uitgeprocedeerde asielzoeker aan onderdak moet helpen. Nu heeft de Bieb++ bij de Utrechter nooit zo geleefd, het was wel een plan dat na jaren van ambtelijke voorbereiding en politieke discussie kon rijpen en waarbij alle mitsen en maren uitgebreid in kaart waren gebracht. De quickscan-alternatieven die nog tijdens het afschieten door de raad door de GL-fractie naar voren werden gebracht als kansrijk, zijn allemaal gesneuveld. Het “project bibliotheekverhuizing” lijkt nu een duidelijke koers te ontberen. De kiem hiervan is al door het Masterplan gelegd.   [Heb jij suggesties of ideeën? Reageer!]

De laatste collateral damage van dit stuurloze project is het voormalige hoofdpostkantoor op de Neude. Het was een aansprekende optie die bovendien breed door het publiek wordt gedragen, waaronder literaire prominenten. Maar moet de bibliotheek museaal geconserveerd worden, of wil je de maatschappelijke relevantie voor de komende decennia waarborgen? De bibliotheek bezoeken om zijn mooie plafond kan nu op de Stadhuisbrug ook. Denk de architectuur van Crouwel weg en het plompe gebouw zou op geen enkele shortlist als mogelijke bieblocatie zijn verschenen.

De wethouder houdt het hoofd koel. Het zit uiteindelijk allemaal vast op geld. En op wie het voor het zeggen heeft. Dat was op het Smakkelaarsveld al zo. Maar daar ging de financiële onderbouwing uit van totale regie van het project bij de gemeente: bouw in opdracht van de gemeente, doorhuur aan de stichting bibliotheek. Een soort vestzak broekzak. Bij de alternatieven die zich nu aandienen (laatste toevoeging KvK-kantoor van Ping (sic) Properties aan de St. Jacobsstraat/Kroonstraat) heeft de bibliotheek altijd te maken met een bestaand object en een naar rendement lonkende vastgoedeigenaar. In de meeste gevallen is een locatie en/of pand op zijn best suboptimaal. Een stevige verbouwing om een programma mogelijk te maken is altijd nodig, nog los van kostbare aanpassingen in het kader van energieverbruik, toegankelijkheid, noem maar op. Want alle panden die nu de revue passeren zijn op zijn minst een jaar of dertig oud en eigenlijk niet meer geschikt voor de veeleisende kantoren- of winkelmarkt.

Als de zoektocht nog veel langer duurt, draagt het ongewild bij aan de verwarring die er al jaren heerst over welke rol de bibliotheek in de toekomst moet spelen: van boekendepot naar educatie en ontmoeting. Het is jammer dat dit nu Utrecht – stad van kennis en cultuur – moet treffen. De andere grote steden hebben eerder voor hun centrale bibliotheken een behuizing geregeld die lucht en armslag biedt. Utrecht wilde het allemaal nog beter doen en zocht de stedelijke samenhang in het stationsgebied. Daar zitten natuurlijk voordelen aan. Maar kijk je naar de ideologische onderbouwing ervan, dan moet je constateren dat het niet goed zit.

In het Masterplan Stationsgebied uit 2003 wordt vol vuur gesproken over doelstellingen op het terrein van vervoer, retail, cultuur, kantoren, wonen en leasure. Over onderwijs of educatie staat er niets in. Dat zal ongetwijfeld te maken hebben met de centralisering van instellingen in het mbo, hbo en ao en de behoefte om de Uithof in de vaart der volkeren op te stuwen. Feit is dat het stationsgebied al sinds jaar en dag plek is van kennisuitwisseling en -verrijking. Geen regulier onderwijs weliswaar, maar eindeloos veel congressen, trainingen, cursussen en – jawel – vergaderen. Veel meer dan wat de Jaarbeurs organiseert of accommodeert, veel meer dan wat we aan de buitenkant zien. Het Masterplan had er een blinde vlek voor.

In het oude plan voor Bieb++ was ook een plek voor Utrechts Centrum voor de Kunsten bedacht. Samen met de bibliotheek had dit een sterke combi kunnen zijn. Het had de transitie van de bibliotheekfunctie relevant gemaakt. UCK verdween echter al snel uit de plannen. Vreemd genoeg bleef het Artplex over – een instelling die hooguit ruimtetechnisch voordeel heeft van een bibliotheek als buurman. Programmatisch was de combi bibliotheek en cultuureducatie logischer geweest en had vanuit het Masterplan moeten worden ondersteund met een harde doelstelling in vierkante meters. Het had een gemengder en aantrekkelijker stationsgebied opgeleverd. Toen het UCK werd geschrapt had het hele plan al teruggetrokken moeten worden. Maar de raad modderde door, tot 13 januari jl, en klopt zich nu op de borst voor het torpederen van het risicovolle plan.

Utrecht doet er verstandig aan terug te keren naar de optie Stationsgebied en zijn blik te verschuiven naar mogelijkheden in het westelijke gebied. (Artplex krijgt hopelijk al een behuizing op Paardenveld.) De centrale ligging en de goede bereikbaarheid zijn één, het feit dat je voor de bibliotheek maatwerk kan leveren is van essentieel belang. Zijn er al mogelijkheden onderzocht de bibliotheek een plek te geven in de herontwikkeling van het Knoopkazerneterrein, bijvoorbeeld, bij de voet van de Rabobrug? Of op het Westplein, langs de herstelde Leidse Rijn? Kop Jaarbeurs in samenhang met woningen en hotel? In het tweede Jaarbeurspleingebouw? Stadskantoor, iemand?

Stel de eisen qua ruimte naar beneden bij, zie af van esthetische uitspattingen, zoek programmatische synergie met (onderwijs)instellingen uit po en vo. Dan zal het betaalbaarder uitpakken dan iedere bestaande verouderde kantoorlocatie van een vastgoedboer in de binnenstad, hoe fraai de propositie ook mag zijn.

Reacties

  1. Thomas

    Mooi pleidooi. Terug naar de de basis, waar gaat het ook alweer om.

    Om te zien wat de combinatie kunst-/cursuscentrum & bibliotheek kan betekenen voor de stad zijn de nieuwe bibliotheken van Arnhem en Amersfoort wel het bewonderen waard. Beide van Neutelings Riedijk overigens. In beide gevallen is ook de impact die ze hebben op hun directe omgeving interessant, als huiskamers voor de stad. Die boeken lijken maar bijzaak.

  2. Berend

    Het westelijk stationsgebied, ooit de “achterkant” van het station. Maar dankzij Enzo Knol weten we hoe geweldig geschikt het Jaarbeursplein is om als Dorpsplein van Nederland te dienen 😉
    Mooie suggestie om te kijken of ook de bieb in deze omgeving een plekje zou kunnen krijgen.

  3. rcp030

    Mooi stukkie, volledig mee eens.

    de bieb op het Jaarbeurs plein is natuurlijk een erg goed idee. Zo’n pand heeft de heledag aanloop en zorgt dus voor veel levendigheid.

  4. Remco

    Goed maar ook treurig artikel. Het gaat idd altijd om de centen. Best wel paradoxaal dat de mensen die hoge eisen stellen mbt de gewenste uitstraling en locatie nu eigenlijk de eindeloze zoektocht veroorzaken met uitstel en hoogstwaarschijnlijk afstel tot gevolg. Zouden alle mensen die hebben gestemd tegen Bieb++ en voor Bieb op het Neude hebben bedacht dat het alternatief waarschijnlijk niets doen is? (paar potten verf). De gemeente stond vaak bekend als partij die zich liet leiden door ontwikkelaars, maar het lijkt nu andersom dat bewoners zich rechtstreeks via ‘bewonersinitiatieven’ laten verleiden (ping property’s??). Goede suggestie op het eind; bezie ook alternatieven in andere gebieden en laat je vooral niet leiden door een gevoel van … ooooh, ja daar, dat is een mooi gebouw of locatie. Culturele en maatschappelijke functies op een A-locatie is al snel gewoon erg duur!

  5. Jeroen

    Voor de gemeente ligt de stad nu eenmaal ten oosten van het station. Dat je voor een bibliotheek het spoor over zou moeten lijkt nu nog even ondenkbaar.

  6. Jan-Kees Verschuure

    Je zult ook op het Jaarbeursplein (of aan de Sijp) met vastgoedontwikkelaars te maken krijgen, die denk ik best oren hebben naar dit soort projecten gezien de huidige marktsituatie. Gezien de laatste verwikkelingen rond TiVredenburg is een dergelijke constructie zelfs aan te bevelen, met als argument: marktpartijen letten op de centen, waar het inderdaad om gaat Remco.

  7. A. Vlaming

    Ik kan deze discussie niet los zien van Tivoli Vredenburg. Juist omdat het om centen draait. Ik vindt het persoonlijk raar, dat de muziek sector zonder discussie meteen gered moet worden. Er worden miljoenen bijgelegd bovenop de structurele subsidie van 7,8 mil. per jaar, als ik het artikel van Vincent Oldenborg goed begrijp (http://www.nieuws030.nl/achtergrond/tekort-tivolivredenburg-raakt-alle-portefeuilles/. Dat is €26,- per bewoner per jaar inclusief pasgeborenen. Een gemiddelde Utrechtse familie met 2 kinderen, die waarschijnlijk maar enkele bezoeken aan Tivoli plegen(omdat de entreeprijzen te hoog zijn) bijdraagt zo’n € 105,- per jaar aan het Muziekpaleis. Ik begrijp wel dat cultuur gesubsidieerd moet blijven, maar is dit proportioneel t.o.v. andere culturele instanties?
    Voor realisatie van de Bieb is in coalitieakkoord €1,5 miljoen gereserveerd. Daar kan je niets voor maken. De bouwkosten van Tivoli van €150++ miljoen zijn ook buitenproportioneel. Het Theater ’t IJ in A’dam koste €60mil.,de Bieb A’dam €75mil.,bijzondere architectuur van EYE museum maar €38mil.
    Over de technische kwaliteiten van het gebouw valt waarschijnlijk niet te twisten. De esthetische kwaliteiten zijn helaas twijfelachtig, in elk geval heeft zo’n gebouw een groot plein nodig, die er niet is. Het gebouw in deze proporties was al op de tekentafel in jaren 70 bij Bredero. Toen heeft Herman Hertzeberger de hele stad kunnen overtuigen dat dergelijk gebouw op Vredenburg te groot is en heeft men met steun van Utrechtse bevolking een veel kleiner gebouw ontworpen die de genius loci en proporties van de binnenstad respecteerde. Nu, 40 jaar later heeft Bredero toch zijn zin gekregen en met uitbreiding van HC weer een stuk van de Vredenburgplein weggesnoept. Misschien bewijst juist het exploitatie tekort van Tivoli, dat het gebouw toch te groot is voor Utrecht.
    Over Bieb op Neude zit ik ook steeds te twijfelen. Ik was erg blij toen ik de plannen heb gezien i.p.v. de eerste plannen voor retail en hotel. Maar ik snap ook dat gemeente niet de financiële problemen van een vastgoedontwikkelaar moet gaan oplossen. Aan de andere kant, het gaat niet alleen om de Bieb maar ook om de redding van één van de meest bijzondere Utrechtse gebouwen. Wellicht, dat men ook in de richting van rijkssubsidie voor dit doel kan denken.
    Ik ben het ook eens met Berend, dat de Westkant van de stad een grote publieke functie nodig heeft en Bieb zou het leven naar Jaarbeursplein brengen.

  8. Atilla Vigh

    Volgens mij moet je de discussie ook los zien van het instituut Bibliotheek. Het bestaansrecht van een bibliotheek is het bevorderen van lezen. Dat mensen bij het begrip bibliotheek nog steeds aan fysieke boeken denken, is prima, maar daar hangt wel een prijskaartje aan vast. Wat veel burgers vermoedelijk niet wisten dat de bibliotheekpas zwaar werd gesubsidieerd. Voor iemand die iets van vastgoed weet en personeel, snapt toch wel dat je de complete Utrechtse openbare bibliotheek, dat gewoon een gemeente instelling (nog) is, niet uit alleen die kleine bijdrage kan financieren. Het idee van de Bibliotheek++ was buiten een nieuwe accommodatie voor de centrale openbare bibliotheek (besef dat de Utrechtse openbare bibliotheek ook in de wijken dependances heeft) ook een verzelfstandiging van het de organisatie betekende. De organisatie zou een bruidsschat meekrijgen en dan zouden ze zichzelf moeten bedruipen.
    Volgens mij zou dat onherroepelijk tot het faillissement van de organisatie leiden naar verloop van jaar. Voormalige ambtenaren iets commercieel uitbaten gaat niet werken. Die hebben daar geen kaas van gegeten. Door te combineren met andere maatschappelijke kunstuitingen (Filmhuis ’t Hoogt, en dergelijke) zou dat dan moeten worden opgevangen. Ik zie dat niet gebeuren. Maar goed de B++ gaat ook niet door.

    Het idee dat alle burgers uit Utrecht het goed idee zou vinden dat de centrale bibliotheek dan maar in een peperduur gebouw (Postkantoor) moet gaan zitten, bestrijd ik ten zeerste. Er wonen hier in Utrecht veel mensen uit de zakenwereld en die zijn niet zo naïef. Het probleem blijft het zelfde. De gemeente wil van het instituut openbare bibliotheek af en stopt met B++. Naar een andere peperdure locatie lost niets op. En kom niet aan met facebook acties die zijn zo lek als een mandje (qua enquête middel). Licht voor de enquête de burgers van Utrecht uit wat het nu allemaal kost en wat de subsidie van de gemeente Utrecht is en wat de kosten voor huur en verbouwing zijn van een postkantoor. Onderbuik enquêtes zijn zinloos.

    Aan de andere kant willen we als samenleving wel het lezen bevorderen. Of mensen het nu leuk vinden of niet, we gaan naar een papierloze samenleving. Over 10 jaar zullen veel nieuwe boeken (maar ook heel veel oudere werken) al lang gedigitaliseerd zijn. Het idee om een gebouw te hebben met stellages en meters langen gangen met fysieke boeken is niet meer van deze tijd. Als Utrecht als kennisstad en overigens ook standplaats van vele ICT bedrijven, is het misschien een idee om een moderne boekenuitleendienst te organiseren. Dat kan tegen aanzienlijk minder kosten en met wat slimme reclame eromheen, kan je het misschien nog kostenneutraal maken ook.

  9. Marco Knol

    Als nieuwbouwlokatie zou Jaarbeursplein best een goede plek zijn. Scheelt flink wat te verhuren kantoormeters en Bieb + stadskantoor tegenover elkaar op 1 plein kunnen elkaar natuurlijk wel mooi versterken qua publieke informatievoorziening. En het bevordert de leefbaarheid aanzienlijk.
    Het Noordgebouw zou ik ook wel een mooie plek vinden. Met uitzicht op het Smakkelaarsveld. ☺ Dan heb je de combinatie van station + bieb. Lijkt me ook wel een combinatie die elkaar kan versterken.
    Verder wat A. Vlaming schrijft. Bijzonder vreemd dat Tivoli dus meer dan € 150 miljoen mag kosten en de bieb kennelijk slechts 1% daarvan. Ik vraag me ook af in hoeverre de gemeente iets gedaan heeft met ASR en Leidsche Rijn centrum in dit verband of dat men dat los hiervan heeft behandeld (in welk geval ik graag eens zou lezen hoe de deal wat betreft Leidsche Rijn centrum in elkaar zit).

  10. Jan

    Ik zou eerder het voormalige staffhorst gebouw een ideale locatie vinden, het is al van de gemeente en het is een mooie concentratie van gebruikersfuncties.

  11. Jan-Kees Verschuure

    De focus op nieuwbouw CB was niet crisisbestendig, maar paste wel in het tijdsbeeld van rond 2002. De vrijgekomen ruimte aan de Oudegracht was natuurlijk prima te verkopen of te verhuren. Nu is de situatie omgekeerd. Ik had eigenlijk verwacht dat Broese naar het pand van De Slegte zou verhuizen, en de bieb zou vernieuwen op de huidige locatie,

    1. A. Vlaming

      Goede opmerking. Zoals het hele Masterplan Westflank, Jaarbeursplein-Megabioos, Casino, Hotel + duizenden m2 kantoren in de tijdsbeeld van 2002 passen. Volgens mij heeft Herbert dat ook al aangedragen, dat het hele plan tegen licht gehouden zou moeten worden anno 2014.

      1. Auteur
        HB

        Ik zie de situatie in het onroerend goed graag los van de doelstelling om in het stationsgebied te blijven sturen op toevoeging van openbaar toegankelijk cq cultureel/maatschappelijk programma. Met kantoren en wat winkels in de plint maken we geen mooi westelijk centrum. Dit is ook al naar voren gekomen in de discussie over het forum. Jaarbeursplein als evenementenplein is natuurlijk prima, maar bedenk dat het plein er 95% van de tijd bij ligt als een lege vlakte. Hoe zorg je voor aantrekkelijkheid, leefbaarheid en veiligheid? Of willen we een business district in de traditionele, ouderwetse zin?

  12. Jan-Kees Verschuure

    Het is precies het streven naar een ‘mooi maatschappelijk programma’, dat tot het biebdrama heeft geleid. Op basis van bestaande gebouwen is ook een prima mix te realiseren, zeker nu met de leegstand op de kantorenmarkt. Wat betreft Jaarbeursplein denk ik in de eerste plaats aan het Stadskantoor: vul die leegstand desnoods op met een mooie bieb.

  13. A. Vlaming

    Wat ik al eerder schreef, begrijp ik dat de gemeente de financiële problemen van ontwikkelaar ASR niet moet gaan oplossen, maar waarom dan deels sluiten met Pingproperties?
    http://pingproperties.com/persberichten/pressrelease-138.html
    Het “markant en belangrijk gebouw” van KVK is in mijn ogen erg lelijk, maar dat is alleen een bijzaak. De operavlakte is maar 5600m2, terwijl de bibliotheek 10000m2 ambieert.
    Dat betekend flink uitbreiden en verbouwen. Gaat dat alles binnen 1,5 mil. lukken of wordt het weer een voorbeeld van creatief omgaan met cijfers door gemeente?
    Bovendien zit Wijk C hierop te wachten gezien de voorgeschiedenis
    (De Bijenkorf, De Kade etc)?

  14. richard

    Het realiseren van de nieuwe bibliotheek in bv het nieuwe jaarbeurspleingebouw of Knoopgebouw zou van een enorme toegevoegde waarde voor het nieuwe stationsgebied zijn. Ongeveer twee derde van de inwoners woont ook aan de westkant van de stad.

    De levendigheid zou ook zeer divers zijn, beurs en bioscoop publiek,reizigers, inwoners en kantoorpersoneel. De oude binnenstad is al druk genoeg. Ik zou zeggen,,;kom op gemeente, de nu gaande onrealistische discussie sluiten en echt besluiten.

  15. richard

    Is het ook niet een idee om de bieb net als de fietsenstalling onder het forum te realiseren?. Denk als men creatief is er best iets van toegevoegde waarde uit zou kunnen komen.

Laat een reactie achter op Berend Reactie annuleren