Ondanks dat het college inzet op Utrecht fietsstad en terugdringen van luchtvervuiling, is een goede autobereikbaarheid van belang voor het succes van de herontwikkeling van het Stationsgebied. Aan de ene kant autoverkeer ontmoedigen, aan de andere kant eraan verdienen. De ondergrondse Jaarbeurspleingarage is een mooi voorbeeld van die spagaat. Wil deze garage zijn geld opbrengen, moet hij aantrekkelijk, lees goed bereikbaar zijn. De business case laat zien dat de garage commercieel haalbaar is. Aan de bereikbaarheid loopt men nu te sleutelen, want die is verre van optimaal. Principes van het Masterplan wankelen.
Om bij het begin te beginnen: waarom wil de gemeente eigenlijk die kostbare ondergrondse parkeergarage van 800 plaatsen onder het plein? Er zijn verplichtingen naar gebouw Sijpesteijn, NH Hotel, NS (combitickets), taxi’s en kiss&ride. Daar komt bij dat men het nieuwe kantorenvastgoed Jaarbeursplein min of meer inpandige capaciteit wil bieden. Ook al ligt de locatie pal naast een groot OV-knooppunt, een kantorenontwikkelaar als CBRE eist altijd autoparkeerruimte.
De oorspronkelijke ideeën over de bereikbaarheid van deze garage zijn helder. Het Structuurplan van 2006 zegt dat de aanrijdroute voor bestemmingen in het westelijk stationsgebied loopt via Overste Den Oudenlaan, M.A. Tellegenlaan, Van Zijstweg en tenslotte Croeselaan. De Croeselaan en Graadt van Roggenweg worden losgekoppeld, een maatregel uit het Actieplan Luchtkwaliteit. De garage komt min of meer onder de knip te liggen. Deze visie geldt op hoofdlijnen nog steeds.
Structuurplan Stationsgebied (2006), pagina 35:
De twee invalswegen vanaf de knooppunten Hooggelegen en Westraven zijn dragers voor de bereikbaarheid van het Stationsgebied. De invalsweg vanuit Hooggelegen (rijksweg A2) loopt via het 24 Oktoberplein naar het Stationsgebied. Vanuit Westraven (rijkswegA12) loopt een invalsweg via het 5 Meiplein en de Van Zijstweg naar het Stationsgebied. Er is voor gekozen de Graadt van Roggenweg primair te gebruiken voor de ontsluiting van het gebied aan de oostzijde van de sporen. De twee invalswegen zijn nodig om een té hoge milieubelasting van de daar aanwezige woningen te voorkomen. De Van Zijstweg wordt gebruikt als hoofdontsluiting van het gebied aan de westzijde van de sporen. Als uitwisseling tussen deze twee routes functioneert de Overste den Oudenlaan. Op het 24 Oktoberplein wordt duidelijk aangegeven dat de automobilist een keuze dient te maken tussen oostzijde (oude stad) of westzijde (station, Stationsentree-West en Jaarbeursterrein). Deze hoofdstructuur impliceert een duidelijke keuze voor de locatie van parkeervoorzieningen. Studie naar de verschillende varianten om de problemen rond de luchtkwaliteit op te lossen kan nog leiden tot andere inzichten omtrent de oplossingen voor autobereikbaarheid van het stationsgebied.
De omstandigheden zijn sinds 2006 sterk veranderd. De Westpleintunnel komt er mogelijk nooit meer. In 2014 komt een knip op het Paardenveld, die wellicht in 2020 nog drastischer zal worden. De Van Zijstweg gaat mogelijk niet worden verbreed tot 2×2 + busbaan, na een succesvolle interventie van buurtbewoners. (Dat zal binnenkort moeten blijken. Misschien dat de Rabobank/Jaarbeurs-lobby toch te sterk blijkt.)
De auto’s die zich via een enkelbaanse Van Zijstweg het westelijke Stationsgebied in wurmen, kruisen twee keer een drukke HOV-route. Dat zal het autogebruik sterk ontmoedigen. Op piekdagen loopt de boel vast. De Jaarbeurs ziet die bui al hangen volgt een vertragingstactiek in de gesprekken met de gemeente over de plannen voor Stationsgebied fase II.
De gemeente ziet dit probleem ook. Daarom heeft men de combinatie van ingenieursbureaus die momenteel op de garage studeert de opdracht meegegeven ook een ontsluiting aan de Graadt van Roggenweg te bekijken. Dynamische toegankelijkheid kan een oplossing zijn, waarbij er keuze is voor toegang hetzij vanaf Van Zijstweg of Graadt van Roggenweg, aan te geven door borden na het 24 Oktoberplein. Een elegante optie, want weinig kruisingen, is circulair rijden: erin via Graadt van Roggenweg, eruit via de Van Zijstweg. Ondergrondse toegang via het Hojel-terrein wordt bemoeilijkt door een warmteleiding.
Naast de bereikbaarheid van de garage speelt nog een andere kwestie. De gemeente wil het liefst zoveel mogelijk verkeer afvangen langs het Merwedekanaal, waar nu parkeervoorzieningen P2, P4 en P6 liggen. Men omschrijft het als een binnenstedelijk transferium. Automobilisten voor het westelijk stationsgebied rijden in dat scenario vanaf de A2 via 24 Oktoberplein, via een verbrede Overste Den Oudenlaan naar dat transferium en kunnen daar relatief goedkoop staan. Via de Stadsboulevard – al of niet met rapis roulant – verplaatsen ze zich naar bestemmingen als Jaarbeurs, nieuw musicaltheater, megabioscoop, casino, hotel, Jaarbeursplein, Stadskantoor en OV-terminal.
Het klinkt aantrekkelijk en logisch, maar de Jaarbeurs heeft men tot op heden hiervan nog niet kunnen overtuigen. Deze wil de parkeervoorzieningen langs de Croeselaan in stand houden. Hoe het verder moet is onduidelijk.
Ondertussen werkt het college aan een brief over het optuigen van Stationsgebied fase II dat betrekking heeft op Westplein, Sijpesteijnkwartier en Jaarbeursterreinen die medio dit jaar naar de raad zal gaan.
Hier een link naar het integraal programma van eisen van de openbare ruimte van het Jaarbeursplein en omgeving.
Om mee af te sluiten volgt hier een quote van pag. 48 van dat IPvE dat gaat over de autobereikbaarheid in het gebied:
In vergelijking met het structuurplan is een aantal wijzigingen opgetreden in de verkeerstructuur voor het autoverkeer. Belangrijkste wijziging is de knip in de Croeselaan. Hierdoor vervalt de verbinding tussen Croeselaan en Graadt van Roggenweg. (4.2.1a)
De functies aan de Croeselaan blijven bereikbaar via de route Overste den Oudenlaan – Van Zijstweg – Croeselaan. Daarom wordt de capaciteit van de Overste den Oudenlaan en Van Zijstweg uitgebreid. De Overste den Oudenlaan krijgt 2×2 rijstroken en op de Van Zijstweg/ Van Tellingenlaan wordt eveneens 2×2 rijstroken aangelegd, inclusief een HOV-baan. Tevens wordt op de kruising Weg der Verenigde Naties – Overste den Oudenlaan voor het autoverkeer dat de stad uitgaat een gelijkvloerse linksaf-mogelijkheid gerealiseerd van de Overste den Oudenlaan naar de Weg der Verenigde Naties.
Via de Graadt van Roggenweg blijven de kantoren op het Hojel/Reaal-terrein en TPG post bereikbaar, evenals de nieuwe ontwikkelingen tussen de Mineurslaan en de sporen. Ook de parkeergarage van het Amrath hotel zal bereikbaar zijn via de Graadt van Roggenweg. Hiermee wordt voorkomen dat het verkeer naar de parkeergarage de centrumboulevard dient te kruisen. Bekeken wordt of het uitgaande verkeer van deze parkeergarage ontsloten kan worden op de Graadt van Roggenweg via P1. (4.2.1b)
Aan de Jaarbeurspleinzijde van de Croeselaan is de in- en uitgang van de voorziene Jaarbeurspleingarage geprojecteerd. (4.2.1c) Het is op dit moment nog niet duidelijk in hoeverre de andere garages (Holland Casino) ook van deze ingang gebruik zal maken.
Ten westen van de nieuwe OV-Terminal zal de Mineurslaan vanaf de westzijde van het Beatrixgebouw alleen toegankelijk zijn voor expeditieverkeer.(4.2.1d) Deze straat wordt een eenrichtingstraat voor expeditieverkeer (zie ‘expeditie’).
De Verlengde Graadt van Roggenweg heeft de bestemming Jaarbeursplein en eindigt daarom op de grens met het plein in een keerlus. In de Verlengde Graadt van Roggenweg komt voornamelijk verkeer met als herkomst/bestemming OV-Terminal (taxi/Kiss&Ride). De uitgaande richting van de Verlengde Graadt van Roggenweg is tevens de ontsluitingsroute voor autoverkeer dat komt van achterliggende bebouwing zoals het Stadskantoor. De Verlengde Graadt van Roggenweg is onderdeel van het eenrichtingscircuit dat wordt gevormd door de Verlengde Damstraat – Verlengde Leidseweg, Jaarbeurspleinstraat en Verlengde Graadt van Roggenweg. Op deze wijze worden de functies ter plaatse ontsloten. (4.2.1e)
Via de Verlengde Damstraat en de brug over de Leidsche Rijn is ook Lombok bereikbaar (via de Damstraat, alleen ingaand verkeer) vanaf de Graadt van Roggenweg. (4.2.1f) Er wordt een aansluiting gerealiseerd van de Leidschepoortstraat op de Graadt van Roggenweg (alleen uitgaand verkeer). Zodoende ontstaat er een rechtstreekse aansluiting vanaf de Leidseweg (Muntkwartier) op de Graadt van Roggenweg. (4.2.1g)
Het Jaarbeursplein wordt in principe autovrij. Voor speciale doelgroepen zal het plein wel per auto bereikbaar zijn. Hier kunnen ontheffeingen voor worden verleent. Het is overigens niet de bedoeling dat er auto’s parkeren op het Jaarbeursplein.
Reacties
Tevens wordt op de kruising Weg der Verenigde Naties – Overste den Oudenlaan voor het autoverkeer dat de stad uitgaat een gelijkvloerse linksaf-mogelijkheid gerealiseerd van de Overste den Oudenlaan naar de Weg der Verenigde Naties.
Tuurlijk joh, eerst voor miljoenen een fly-over bouwen omdat die sneltram zo in de weg ligt op het 24-oktober plein want doorstroming en zo, en dan vervolgens 300 meter verder een nieuwe gelijkvloerse kruising met de trambaan aanleggen (alsmede de in- en uitgaande verkeerstromen). Zucht. Onder welke steen wonen die ambtenaren?
Staat er echt in het structuurplan dat de invalsweg vanaf Westraven via het 5-meiplein loopt? Dan mogen ze ook wel een knip aanbrengen op de Europalaan, want die route is toch echt korter, en veel voor de hand liggender (rechte lijn vanaf Westraven naar van Zijstweg).
De principes van het masterplan wankelen daar ben ik het mee eens. Maar het helpt niet door op te geven dat een belangrijk onderdeel als een westplein tunnel niet meer door gaat. Het college heeft dat niet besloten maar zal het komende jaar vast knopen moeten doorhakken. De ontwikkelgroep lombok centraal komt met een actieplan om te voorkomen dat het Westplein wederom het verkeersputje te worden.
Wat de lange termijn betreft is niets zinnigs te zeggen. Op korte termijn komt er geen tunnel, terwijl wel de ALU-maatregelen effectief gaan worden en de Jaarbeurspleinomgeving een nieuwe structuur krijgt. Dat er voor het Westplein een actieplan moet komen staat als een paal boven water. Als dat plan ‘te goed’ wordt, kan dat de eindsituatie betekenen voor de komende decennia…
Ik heb het gevoel, maar kan dat niet goed onderbouwen, dat het vasthouden aan een tunnelvariant het herstel van de Leidsche Rijn tegen houdt. Of om het anders te formuleren: het waterherstel is een grotere succesfactor voor het gebied dan een kop zonder autoverkeer. Daar komt sowieso een forse HOV-baan en een echte verbinding van de kop met de binnenstad is een illusie.
En eerlijk gezegd, ik kan me geen voorstelling maken van enige stedelijke kwaliteit bij de mondingen van die tunnel. Spookbeelden van de gesloopte Catharijnebak doemen op. Laten we die vreselijke racebaan door de Daalsetunnel eerst maar eens halveren met afknijpen van het verkeer.