20 september stelde CU-raadslid Bikker schriftelijke vragen over de nieuwe bussen, naar aanleiding van de OV-aanbesteding en door Wijk C Komitee geuite twijfels of de nieuwe bussen wel van het type hybride zullen gaan worden. Hier volgen de vragen en de antwoorden. Let op, lang en technisch verhaal.
[begin quote schriftelijke vragen]Schriftelijke vragen: Schone nieuwe bussen
Op 16 september ontving de gemeenteraad een schrijven[1] van het Wijk C Komitee over de aanschaf van ruim 200 bussen voor de stad Utrecht. In maart dit jaar kondigde het BRU nog aan dat het hier om diesel-hybride bussen zou gaan. Voornoemd Komitee heeft stevige twijfels of de concessie inderdaad leidt tot de gewenste aanschaf van hybride bussen. Eerder was er volop commotie over de negatieve bijdrage van stadsbussen aan de luchtkwaliteit in Utrecht. De aanschaf van nieuwe hybride bussen zou een positieve bijdrage betekenen voor het halen van de luchtkwaliteitsnormen. Met name de uitstoot van NO2 (stikstofdioxide) moet in de stad omlaag gaan door de aanschaf van schonere bussen. Dat is noodzakelijk voor het halen van de wettelijke normen inzake luchtkwaliteit. Een en ander overziende heeft de fractie van de ChristenUnie Utrecht de volgende vragen:
In onze brief van 6 oktober jl. gaven wij aan dat de beantwoording van deze vragen de termijn van vier weken zou overschrijden, omdat wij afhankelijk waren van de gegevens van de winnende bieding van Q-Buzz. Gezien het bezwaar dat een niet-winnende partij heeft gemaakt tegen de aanbestedingsprocedure, is BRU nog steeds niet in staat alle benodigde gegevens voor de beantwoording ter beschikking te stellen. Omdat het afronden van de bezwaarprocedure naar verwachting nog enkele maanden op zich laat wachten, willen wij de beantwoording niet langer uitstellen. Voor de beantwoording van onderstaande vragen is derhalve geen gebruik gemaakt van de exacte gegevens van het nieuwe bussenpark. Er wordt uitgegaan van de gegevens zoals opgenomen in de aanbestedingseisen.
1. Bent u bekend met het schrijven van het Wijk C Komitee d.d. 14 september 2010 aan de Minister van Verkeer en Waterstaat en de Minister van VROM, met als onderwerp: ‘concessie OV en luchtkwaliteit in Regio Utrecht’?
Ja.
2. Welke wijzigingen zijn er gemaakt in het eisenpakket voor de Openbaar Vervoer aanbesteding 2011-2019 sinds de aankondiging van het BRU[2] (maart 2010) dat er ruim 200 diesel-hybride bussen zouden worden aangeschaft? Wie heeft opdracht gegeven tot deze wijzigingen?
De eis dat er diesel-hybride bussen moeten komen binnen de geldende kaders van EEV is niet gewijzigd.
In 2008 zijn er 144 stadbussen aangeschaft die een hogere directe NO2-uitstoot hadden dan eerder was voorzien. Dat heeft gevolgen voor de aanschaf van de volgende lichting stadsbussen. Deze moeten een nog lagere uitstoot van NO2 hebben, dan eerder was geraamd. TNO heeft hiervoor limietwaarden berekend.
3. Bent u met ons van mening dat de nieuwe stadsbussen een lagere uitstoot van NO2 moeten hebben, dan eerder was geraamd, vanwege de te hoge uitstoot van de lichting stadsbussen uit 2008?
De tegenvaller in 2008 heeft ertoe geleid dat er in samenwerking met het BRU, het Ministerie van VROM en de gemeente Utrecht een onderzoek is uitgezet bij TNO naar de uitstoot in de praktijksituatie. De uitkomsten van dit onderzoek is de basis geweest voor de aanbestedingseisen. Omdat er met gemiddelde EEV-bussen geen sprake is van overschrijding van de NO2-norm in 2015 (in de maatgevende straat), hoeft de volgende lichting bussen niet een nog lagere uitstoot van NOx en NO2 te hebben.
4. Welke limietwaarden voor NOx heeft het BRU als maximaal toegestane emissie gesteld in de concessieverlening? Is er ook een aparte eis gesteld voor de directe NO2-emissie?
a. Hoe verhouden zich deze limietwaarden tot de berekeningen van TNO?
b. Hoe beoordeelt u het schrijven en de onderbouwing[3] van het Wijk C Komitee in dezen?
a. Voor standaard bussen bedraagt de NOx-uitstoot maximaal 5,5 g/km en de NO2-uitstoot maximaal 2,05 – 0,18*NOx. Dus bij een hoge NOx-uitstoot moet de NO2-uitstoot laag zijn en andersom. Voor gelede en dubbelgelede bussen zijn de eisen minder streng, waardoor een techniek die voldoet bij standaard bussen, ook goed genoeg is voor gelede en dubbelgelede bussen.
b. Deze waarden voldoen niet aan de eisen in het bedoelde, door Wijk C gebruikte TNO-rapport. Het Wijk C Komitee heeft gebruik gemaakt van een verouderd rapport. Dat deze informatie verouderd was, blijkt uit het rapport zelf (gebaseerd op een oude versie van CAR met ongunstige meteo) en uit het ALU (aankondiging praktijkmetingen aan bussen). Wijk C Komitee heeft niet voor het schrijven van hun brief bij de gemeente geïnformeerd naar recentere informatie. Ondertussen heeft BRU naar aanleiding van een WOB verzoek de nieuwe rapporten aan het Wijk C Komitee opgestuurd.
5. Zijn er op dit moment bussen op de markt die voldoen aan de limietwaarden, zoals berekend door TNO?
a. Zo ja, zijn dit de enige bussen die in aanmerking komen voor aanschaf?
b. Zo nee, welke conclusies zijn daar door u aan verbonden voor de concessieverlening?
Ja, er zijn bussen op de markt die voldoen aan de geactualiseerde berekeningen. Er zijn bijvoorbeeld hybride bussen met accu’s die kunnen worden opgeladen met de dieselmotor of op het elektriciteitsnet. Daarnaast bestaan al langer aardgasbussen.
Stel dat geen van de huidige bussen voldoet aan de emissie-eisen. Bent u met ons van mening dat het nog steeds belangrijk is dat deze waarden zo laag mogelijk zijn? Hoe komt dat tot uiting in het eisenpakket van de OV aanbesteding 2011-2019?
Met het oog op gezondheidseffecten (en mogelijk strengere toekomstige normen) is, naast voldoen aan de NO2-emissieeisen ook wenselijk een zo laag mogelijke emissie van fijn stof na te streven ondanks het feit dat de met de hybride-bussen zoals opgenomen in de de aanbestedingseisen aan de grenswaarden voor fijn stof en stikstofdioxide kan worden voldaan . Dit kan worden bereikt met een gesloten deeltjesfilter. Omdat de gegevens van de bussen nog niet bekend gemaakt kunnen worden ivm een mogelijke juridische procedure nav de ingediende bezwaren kan hier op dit moment nog niets over gezegd worden.
6. Volstaan ‘gewone’ dieselbussen ook om aan de concessie-eisen van het BRU te voldoen?
Nee.
7. Is het uitgesloten dat het BRU dieselbussen aanschaft met een te hoge directe NO2-uitstoot?
Als alle bussen voldoen aan de gestelde eisen uit het bestek, is het niet waarschijnlijk dat de NO2-uitstoot te hoog is.
8. Bent u bereid om (indien mogelijk) nieuwe bussen voorafgaand aan de aanschaf nog eens te onderwerpen aan een emissietest door TNO om een herhaling van 2008 te voorkomen?
Ja, dat is in het bestek geregeld.
Het Wijk C Komitee bericht dat als de eisen uit het huidige bestek in stand blijven in 2015 bijna alle 360 Utrechtse stads- en streekbussen een 50 tot 120 procent hogere directe NO2 emissie hebben dan waar in de saneringstool voor het jaar 2015 van uit is gegaan. En dat met betrekking tot de emissie van fijnstof er in het bestek in het geheel geen eisen zijn opgenomen.
9. Voldoet Utrecht in 2015 aan de luchtkwaliteitsnormen voor NO2?
a. Zo nee, wat zijn de gevolgen en op welke plaatsen verwacht u overschrijding? Wat gaat u doen om hier verandering in aan te brengen?
De verwachting is dat Utrecht in 2011 voldoet aan de normen voor fijnstof en in 2015 aan de normen voor NO2. De nieuwe overschrijdingen die naar voren zijn gekomen uit de landelijke monitor 2010 en de gemeentelijke quickscan worden veroorzaakt door een verhoogde achtergrondconcentratie in de prognoses NO2 voor 2015.
10. Klopt het dat de emissie van fijnstof in het geheel niet is opgenomen in het eisenpakket?
a. Zo ja, wat vindt u daar nu van?
Bij het gebruik van de elektromotor wordt geen fijn stof geproduceerd. Het BRU heeft geeist dat dieselmotoren moeten voldoen aan de EEV-normen. Deze eis is voldoende om aan de grenswaarden voor PM10 te voldoen. Ook zonder deeltjesfilter kan aan deze eis worden voldaan. Dat laat onverlet dat een (gesloten) deeltjesfilter tot veel lagere emissies fijn stof leidt. Op dit moment is er nog geen inzicht of een deeltjesfilter op de bussen zal worden aangebracht.
11. Wat gaat u doen om de ongerustheid bij de Wijk C-bewoners weg te nemen?
Wij zullen de bewoners gaan informeren. We verwachten tijdig te kunnen voldoen aan de luchtkwaliteitsnormen en we zullen alle mogelijkheden bekijken om de emissies van fijn stof te beperken.
[1] Tevens te vinden op: http://www.utrechtanders.nl/wp-content/uploads/briefbussenmet-bijlage.pdf
[2] http://regioutrecht.nl/downloads/nieuwsarchief/persberichten/persberichten-2010/020310_persbericht_Tweehonderd_hybride_bussen_in_regio_Utrecht.pdf
[3] http://www.utrechtanders.nl/wp-content/uploads/Advies-rekenen-aan-schone-bussen-in-Utrecht_concept_16032009.doc
[einde quote]Voor wie denkt dat de situatie qua vervuiling momenteel rampzalig is, verwijzen we graag naar dit filmpje. Onbekommerd gasgeven met gelode benzine in je auto met ijzersterke asbest remvoeringen.