Dat is een veel interessantere en lastiger te beantwoorden vraag dan ‘wie mag de bibliotheek in Utrecht bouwen?’ Sinds gisteren weten we via vele media dat het vasthoudende Rotterdamse bureau Rapp+Rapp, zoals verwacht, opnieuw de architect van keuze is om het voorlopig ontwerp te mogen maken. De jury heeft zich van de rechter mogen revancheren, en of ‘de verliezer’, architectenbureau VMX nog zal terugvechten moet nog blijken.
Want op welke gronden zal dat dan nog zijn? En loopt VMX dan niet het risico dat ze zich een slechte verliezer toont met bijkomende imagoschade? Want het aantonen dat de aanbestedingssystematiek niet juist is, zoals Rapp+Rapp nog als bijkomend argument hanteerde (en daarmee het publieke belang wilde dienen), is niet langer de moeite waard. Het duurt overigens nog even voordat Rapp+Rapp de definitieve gunning tegemoet mag zien. Oplevering van dit gebouw staat inmiddels gepland voor 2014 of daaromtrent.
We hadden overigens verwacht dat de gemeente zou proberen de verificatie nog buiten de publiciteit te houden, zoals ook bij de aanbesteding van de Rabobrug is gebeurd. Kennelijk vond men dat dus geen optie, gezien de voorgeschiedenis.
De rol van het boek
Terug naar de vraag van het begin. Of VMX dan wel Rapp+Rapp het mag ontwikkelen is van mindere betekenis dan de kwestie welke rol een bibliotheek in de toekomst op zich moet nemen. Zoals bekend stagneert het aantal abonnementen en uitleningen. Vele bibliotheken kampen met teruggang. Het informatieve boek dreigt zelfs helemaal uit de rekken te verdwijnen. Waarom zou je ‘Hoe verzorg ik mijn hond’ nog lenen: alles staat op internet. Op muziek- en video-terrein betekent de bibliotheek weinig meer. En nu komt er nota bene ook nog het e-book aan. Is de Utrechtse bibliotheek++ de miljoeneninvestering waard? Ik weet zeker dat directeur Hans van Soelen zich hierover het hoofd breekt.
Overleven
Kan Utrecht de bezoekersstromen opwaarts stuwen zoals de nieuwe bibliotheken OBA en DOK Delft voor elkaar kregen? En wat bied je vervolgens dan deze bezoekers?
Het nieuwe gebouw komt op een lastige plek met ongeïnteresseerde buren: een enorm sporencomplex, een blok kantoren en een relatief levenloos stuk van Hoog Catharijne. Qua stedelijk DNA valt het niet bepaald mee. Het slimme Corio heeft voor elkaar gekregen dat de oost-westverbinding voor voetgangers in versterkte mate door het winkelgebied zal gaan: de bibliotheek++ zal daar niet van kunnen profiteren. De bibliotheek nieuwe stijl zou een plek verdienen in het Poortgebouw van Corio: een kruising, midden in het leven.
Als de bibliotheek van de toekomst het niet zal moeten hebben van de boeken in de rekken, maar wel van cultuur en ontmoeting, dan ligt de huidige locatie niet voor de hand. En dan ligt de visie van Rapp+Rapp, als ik eerlijk ben, ook niet voor de hand. Ontmoeting? Educatie? Verdieping? Verheffing? Het overleven van de bibliotheek kan alleen dankzij de ++ in de naam. Het zal moeten komen van een doordacht ruimtelijk programma en de integratie met cultuureducatie en vermaak. Hoe kun je het gebouw zodanig aantrekkelijk invullen dat het bezoek aanzuigt, dat het bruist, dat het een plek is waar je wil zijn?
Dat is de echte uitdaging voor de gemeente en de architect. Pas als ze dat overtuigend neerzetten is Rapp+Rapp voor ons de echte winnaar van de aanbesteding.
Om mee af te sluiten een citaat uit de juryverklaring van 13 oktober jl. ondertekend door Van Reeth. De bold text is van ons:
In het juryverslag (juli 2008) hebben wij onze bevindingen weergegeven. Bureau Rapp + Rapp heeft naar onze beoordeling de beste visie. De visie van Rapp + Rapp is een zeer zorgvuldig antwoord op de opgave. Het bureau laat zien de zeer complexe puzzel te kunnen oplossen door de meest wezenlijke gebruikswensen punt voor punt te analyseren en in een aansprekende bruikbare vorm te vertalen. Analyse en verbeelding gaan hierbij hand in hand. Door deze manier van werken is Rapp + Rapp er in geslaagd op nagenoeg alle beoordelingsaspecten de beste visie te hebben, hetgeen zich vertaalt in een duidelijke afstand in de puntenwaardering. Nadat ook de commerciële en juridische aspecten zijn meegewogen, bleek dat Rapp + Rapp deze eerste positie heeft behouden.
De opdracht van de rechter was de beoordeling van de jury juist en op transparante wijze te vertalen in een cijfermatige waardering. Dit is gebeurd. Alle juryleden hebben hun handtekeningen gezet onder de diverse stukken, opdat aantoonbaar is dat ieder van ons de stukken ook heeft gezien en akkoord heeft bevonden.
Voor het overige verwijs ik naar het bestaande juryverslag. Dit laat er geen twijfel over bestaan: door de visie van Rapp + Rapp uit te werken zal Utrecht een genereus gebouw rijker worden dat een brandpunt kan worden van de collectieve culturele aspiraties van de stad.
Reacties
Is het zo slecht gesteld met de Utrechtse bibliotheek qua bezoekers?
Of er veel boeken worden geleend weet ik niet, maar probeer op een doordeweekse dag maar eens een vrije computer te vinden, of een tafeltje te bemachtigen om koffie te drinken.
Dat het nu een oninteressant stuk stad is staat buiten kijf, maar straks is het smakkelaarsveld een mooi park, toch? En wordt de bibliotheek niet verbonden met de perrons?
Dan ligt het gunstiger dan de nieuwe bibliotheek in Amsterdam. Waar het ook altijd druk is.
Het lijkt mij dat er ook tentoonstellingen worden gehouden en cursussen gegeven. Ik zou niet weten waarom dat geen mensen zou trekken op die plek.
Als de mediamarkt elke dag vol mensen is, dan moet het een paar honderd meter verderop toch niet zo anders lopen?
in een groeiende stad is het aantal leners ongeveer gelijk gebleven, dus relatieve krimp. Dat het drukker lijkt met lenen, komt omdat de leentijd met een week is verkort naar 3 weken. Je moet dus vaker langskomen voor je boeken, zogezegd. En dat het beperkte aantal pc’s en tafeltjes een argument zou zijn om uit te breiden naar ++ begrijp ik niet. Er komen er toch niet 100X zoveel? Van mij mogen er huizen komen. Nee, bioscopen en theatertjes met gemeenschapsgeld, daar lijkt het meer op. Waarom schuiven we dat dan niet het stadskantoor in?