De Eendracht van het Land

Op het Leidseveer-viaduct staat een standbeeld. Twee vrouwen en een man in hecht verband. De man staat in het midden. Hij kijkt uit over het Smakkelaarsveld. Hij slaat zijn armen om de schouders van twee vrouwen. Een vrouw kijkt in dezelfde richting als de man, over het Smakkelaarsveld. De andere vrouw juist de andere kant op, over de sporen.

Het beeld is getiteld De Eendracht Van Het Land en is ontworpen door Gerrit Jan van der Veen. Het staat er sinds 1940. Het was zijn laatste beeldhouwwerk. In de oorlog was Van der Veen actief in het verzet. Hij maakte valse paspoorten voor Joden. Op 27 maart 1943 gaf hij leiding aan de verzetsgroep die brand stichtte in het Amsterdamse bevolkingsregister. Op 10 juni 1944 werd hij gefusilleerd in de duinen bij Overveen.

Wat een verhalen kleven er aan dat beeld, dat er al zo lang staat, midden in het stationsgebied! Welke verhalen zouden er zitten in het beeld, als die drie paar ogen echt hadden kunnen registeren? Wat hebben deze ogen dan veel zien veranderen sinds 1940. Utrecht in oorlogstijd; waarheen reden de treinen? De opkomst van het massale autoverkeer. Het verdwijnen van de stationswijk en het stationsplein. Vernieuwing van het stationsgebouw. Toevoeging van sporen. Het dempen van de Catharijnesingel. Nachtelijke transporten van chloor. Het pauselijk bezoek aan Utrecht en de protesten die daarmee gepaard gingen. De intrede van junks in het stationsgebied. Het bevrijdingsfestivals op het Smakkelaarsveld. Vertraagde treinen en het reizigerschagrijn.

Het beeld van Van der Veen heeft De Utrecht, het hoofdkantoor in Art Nouveau stijl van de gelijknamige verzekeringsmaatschappij, nog in volle glorie gezien en ontmanteld zien worden. Het standbeeld dat daar op stond, de Engel van De Utrecht, kreeg een plek op het Muziekcentrum en krijgt straks een plek in het Muziekpaleis. Krijgen de stille getuigen van Van der Veen een plek in de nieuwe bibliotheek, wie het gebouw ook ontwerpt?

Vlo, gastblogger