Sinds 2005 heeft Utrecht een eigen Rekenkamer. Dit zijn vier professionals zonder banden met het bestuur van de stad die in opdracht van de gemeenteraad onderzoek doen naar het functioneren van de gemeente . Dit moet duidelijkheid scheppen over hoe publiek geld wordt besteed en wat er terechtkomt van de beleidsvoornemens van de gemeente. Op dit moment loopt er een onderzoek naar de stationsgebiedprojecten. Het feitenonderzoek is in februari begonnen en loopt volgende maand af. Men verwacht in december met een rapport te komen.
De centrale vraagstelling is voor de gewone burger een beetje abstract, maar voor het bestuur van de stad natuurlijk zeer relevant: in hoeverre is de informatievoorziening rondom deze projecten door het college van B&W aan de raad toereikend? En kan de raad hiermee zijn kaderstellende en controlerende rol vervullen. Als je kijkt in het [onderzoeksplan], dan gaat het wat meer leven.
De uitkomsten kunnen politiek wel interessant zijn, ze zullen het verloop van de huidige projecten in het oostelijke stationsgebied niet veel meer kunnen beïnvloeden. Ga maar na, een groot deel bevindt zich in fase van voorlopig of zelfs definitief ontwerp. Er zijn vele contracten en ontwikkelingsovereenkomsten afgesloten. Bijna alle vierkante meters zijn bestemd en hebben een prijskaartje gekregen. Maar dat is misschien wel het toverwoord: geld. Plannen maken kost niks, het bouwen, dat doet pijn in de portemonnee. Nu het bouwen begint wordt het zaak om transparant en realistisch te communiceren over de kosten. Hoeveel gaat bouw van het Muziekpaleis plus infrastructuur de gemeenschap nu echt kosten? Blijft het bij de eerder gecommuniceerde pakkembeet 100 miljoen? Ik geloof er niks van. En hetzelfde geldt straks voor bibliotheek, parkinrichting, open stadsbuitensingel, open Leidsche Rijn, meerdere bruggen, Stationsstraat, fietsvoorzieningen, Jaarbeursplein, een eventueel theater aldaar, om nog maar te zwijgen van ondertunneling en herinrichting van Westplein?
Overigens is de Rekenkamer niet het enige toetsingsinstrument voor de raad. Men heeft vorig jaar het instrument van second opinion ook al met succes ingezet. Een opvallend resultaat was dat het exploitatiemodel van het nieuwe Muziekpaleis helemaal op de schop moest. Deze manier van extern advies inwinnen beïnvloedt wel de goede afloop en ik weet zeker dat het vaker van stal gehaald zal worden. Want ook als de Rekenkamer zou concluderen dat de raad altijd goed wordt geïnformeerd door het college, wie zegt dat het college de juiste keuzes maakt? Het bouwen aan zichzelf kan een stad eigenlijk niet in zijn eentje. Alle deskundige hulp van buiten is zeer welkom.