Welstand over WTC en Forum noord

We citeren uit de notulen van de vergadering van 19 mei j.l. De Welstandscommissie heeft zich toen over het ontwerp van het Leeuwensteyngebouw, aka WTC, gebogen. In relatie daarmee is ook het gedeelte van het forum dat daar gebouwd gaat worden meegenomen.

Het ontwerp van het WTC noemt men geslaagd. Wel aandacht voor een zorgvuldige uitwerking van de details in de gevel. Wat de achterzijde betreft vindt men dat het gebouw moet aansluiten op het forum met invulling van de plint. De noordwesthoek, bij de trap en de lift, vindt men kwetsbaar: door de beperkte ruimte ontstaat een onaangenaam verblijfsgebied. Ook hier weer het dringende verzoek windstudies te maken.

Het stadsplateau heeft al twee wind-reparaties ondergaan: eerst de grote glazen wand, die het ontwerp van het stadskantoor eigenlijk een beetje verstoort en nu kleinere wanden bij de hoofdingang. Wij voorspellen dat er op en rond dat forum nog vaak dergelijk ingrepen nodig zullen zijn. Grote kanshebber is de ruimte tussen de gevels van Beatrixgebouw en OV-terminal, een noord-zuid georiënteerde venturi. We voorspellen ook windcapriolen van reizigers bij de ingang van de OV-terminal aan de westzijde, zodra dat deel van de hal eenmaal in gebruik is.

Wat het ontwerp van het Forum betreft dringt de commissie aan op gebruik van één stijl van aankleding over het hele forum, ook wanneer sprake is van verschillende ontwerpers. Het Forum moet logisch aanvoelen als een straat, waarbij het forum aansluit op de actief gemaakte gevels (plinten). Verder wenst de commissie dat er tussen Forum en het Jaarbeursplein naar meer relatie wordt gezocht, zodat het niet twee verschillende gebieden worden. Als dit al gebeurt, moet die goodwill van de ontwerpers van het Forum komen, aangezien het ontwerpproces van het Jaarbeursplein al is voltooid.

In de doorlees de integrale teksten.

Jaarbeursplein
Ontwerp herontwikkeling locatie kantoorgebouw Leeuwensteyn
Aanvraag: CBRE Global Investors
Ontwerp: MVSA Architects
Status:  collegiaal overleg
Het bestaande kantoorgebouw Leeuwensteyn wordt vervangen door een kantoortoren met een hoogte van ca. 75 meter, waarin het Utrechtse World Trade Center wordt gehuisvest. Architect Thijssen licht toe dat ten opzichte van een eerdere planfase de footprint van het gebouw is aangepast om de reizigersstromen in dit deel van het stationsgebied meer ruimte te geven en het zicht op het Stadskantoor vanaf het Jaarbeursplein te verruimen. Met een lagere dan maximaal toegestane hoogte trapt de bebouwing vanaf het Stadskantoor af naar het Jaarbeursplein. De onderste vier lagen zijn maximaal transparant en de inpandige roltrapverbinding tussen de hoofdentrees aan het Jaarbeursplein en het Stadsplateau op ‘Forum’-niveau is van buiten zichtbaar. De deels buiten het gevelvlak liggende ronde entreeportalen zijn geaccentueerd door een uitkragende bovenliggende laag. Aan het Jaarbeursplein en het Forum op het niveau van de tweede verdieping liggen een horecavoorziening met een terras en winkelruimte, een vergadercentrum op de tweede en een restaurant op de derde verdieping. De fietsenstalling op de eerste verdieping sluit aan op de bestaande onder het Stadsplateau. De overige verdiepingen hebben een kantoorfunctie. De bovenste laag is ter beëindiging extra hoog. Installaties zijn in het torenvolume opgenomen en het dak van de terugliggende installatieopbouw is van zonnepanelen voorzien. De gevels bestaan uit doorgaande, horizontale glas- en aluminiumpaneelstroken, waarbij alle buitenhoeken zijn afgerond. De hoogte van de gevelstroken varieert; op belangrijke hoeken en geveldelen is de borstweringhoogte verlaagd. De overgangen zijn vloeiend vormgegeven. De zijdematzwarte aluminiumpanelen zijn gescheiden door een terugliggende, hoogglanzende roestvaststalen strip. De onderlinge maatverhouding is nog in onderzoek. Verticale insnoeringen over meerdere verdiepingen onderbreken de continuïteit van de gevels en voorzien in buitenruimten.

Reactie van de commissie
De commissie meent dat er sprake is van een geslaagd, abstract gebouw. Met name op de maaiveldniveaus (o.a. Forumzijde) zal het zich moeten bewijzen, waarbij de daadwerkelijke interactie tussen interieur en exterieur belangrijk is. De entrees zijn moeilijk herkenbaar en zouden een prominentere rol in de gevelcompositie kunnen krijgen. De ronde tourniquetvorm wordt als te minimaal en niet passend bij de architectuur ervaren. De commissie heeft een sterke voorkeur voor een directe aansluiting van het gebouw op het Forumniveau, waarbij de plint aan die zijde gevuld zou kunnen worden met commerciële functies ten behoeve van de levendigheid. De commissie maakt zich zorgen over de noordwesthoek met de opgangen naar het Forum en de aansluiting op het maaiveld: de beperkte ruimte in combinatie met de lift leidt tot een onaangenaam verblijfsgebied. Daarnaast wordt nadrukkelijk om windstudies gevraagd om de effecten van het nieuw te plaatsen gebouw op de openbare ruimte te meten. Dit om noodvoorzieningen in de toekomst te voorkomen. Ook wordt aandacht gevraagd voor de avond-nachtsituatie.
De gevelafwerking valt of staat met de details, waaronder een vloeiend verloop van de verjongingen in de banden en de verhoudingen tussen zwarte geveldelen en de roestvrijstalen ‘striping. Ook de definitieve materialisering en kleurstelling verdient nadere studie: het gevelbeeld ín de visualisaties geeft een andere indruk dan de mock-up. De installaties (inclusief de glazenwassersinstallatie) moeten op een goede manier weggewerkt worden. Een volgende planversie wordt tegemoet gezien.

Stadsplateau 1 – Mineurslaan Voorlopig ontwerp Forum noord
Aanvraag: gemeente Utrecht
Ontwerp: Group A
Status: collegiaal overleg
Het verhoogd liggende Stationsplein west en aansluitende Stadsplateau worden naar het noorden en zuiden uitgebreid, van de Van Sijpesteijnkade tot de toekomstige Rabobrug. Dit verhoogde maaiveld, het Forum, is een van de belangrijkste voetgangersroutes in het westelijke stationsgebied. In zijn toelichting geeft architect Woltjes aan dat op forumniveau naast nieuwe bebouwing ook, deels ‘groene’, verblijfspleinen worden ontwikkeld. De natuursteenbestrating van Stationsplein en Stadsplateau wordt over het volledige Forum doorgezet, evenals de daar toegepaste cortenstalen lichtmasten en plantenbakken. Een nieuw inrichtingselement zijn de cortenstalen balustrades langs het forumplateau, samengesteld uit verschillend vormgegeven verticale strippen. In de onderzijde van de leuning is lijnverlichting opgenomen. Het plandeel tussen het Stadskantoor en het toekomstige WTC, het Forum noord, is uitgewerkt in het voorliggende voorlopig opwerp. Het heeft de voorkeur om het plateau tot aan de gevels door te zetten. Aan de noordzijde is het Forum bereikbaar via een trap en een vrijstaande lift.

Reactie van de commissie
De commissie is van mening dat het Forum moet aanvoelen als straatruimte, dus zoveel mogelijk aansluiten op de actief gemaakte gevelwanden. Daarnaast meent zij dat de samenhang cruciaal is, die in belangrijke mate bepaald wordt door het straatmeubilair: lichtmasten, balustrades, prullenbakken, bewegwijzering, beplanting etc. Zij adviseert dan ook met klem om deze voor het hele Forum toe te passen, ook op de pleinen waar andere ontwerpers ingeschakeld worden. Tevens wordt opgemerkt dat een deel van de elementen al aanwezig is, waar op voortgeborduurd moet worden. Indien gekozen wordt voor een nieuwe ontwerpstijl, moet dit impliciet betekenen dat bestaande elementen vervangen worden om de vereiste eenheid in het gebied tot stand te brengen. Eenduidigheid in het gebied komt op de eerste plaats: door te veel variatie zal het Forum als verbindend element tussen de diverse gebouwen en maaivelden niet begrepen worden.
Geadviseerd wordt om ook een relatie te leggen met het Jaarbeursplein en niet twee geheel verschillende, zelfstandige ruimtes te ontwikkelen. De noordelijke toegang naast het toekomstige WTC is nog niet goed opgelost: de lift dient beter geïntegreerd te worden en voorkomen moet worden dat dit een onaangenaam verblijfsgebied wordt. Daarnaast dringt de commissie aan op windstudies van nieuw te plaatsen gebouwen op de omgeving als geheel. Met medeneming van bovenstaande opmerkingen kan de commissie zich vinden in de ontwerpvoorstellen.