Effect veiligheidseisen roltrappen OV-t nog onduidelijk

In Nieuws door HB10 Reacties

De gemeente Utrecht en ProRail hebben een geschil over de veiligheidseisen voor de roltrappen in de OV-terminal. De balustrades of schotten moeten vijf keer zwaarder worden uitgevoerd dan tot nu toe gebruikelijk is. Zo’n trap, voorzien van glazen balustrades, is niet standaard leverbaar en moet speciaal ontwikkeld worden. ProRail en de leverancier van de roltrappen zijn er niet blij mee. Maar wat er nu gaat gebeuren is nog niet duidelijk. Ook Muziekpaleis, Stadskantoor en de bibliotheek krijgen met deze eisen te maken. Dreigen er vertragingen in de bouw?

Het is een ingewikkelde kwestie met mogelijk verstrekkende gevolgen voor roltrappen in openbare ruimtes, ook buiten Utrecht. [Update nov. ’11:] ProRail is met deze kwestie naar de Raad van State gegaan. Uitspraak wordt februari/maart 2012 verwacht. [Update mrt. ’13] ProRail is nog steeds in afwachting van een uitspraak. Ondertussen worden in de OV-terminal (bij busstation west) trappen geplaatst met balustrades die met rvs steunen zijn versterkt.

Hierna volgt een analyse van het probleem in 1200 woorden. Het artikel is toegankelijk na betaling door middel van Ideal of Paypal. Met jouw steun kunnen we deze site in de lucht houden.

Ondanks dat het college al op 1 februari 2010 de bouwvergunning voor de OV-terminal heeft afgegeven, heeft ProRail al vanaf het begin bezwaar gemaakt tegen een specifieke veiligheidseis die de gemeente Utrecht stelt aan de roltrappen. De strenge regels uit het Nederlandse Bouwbesluit moeten prevaleren boven de Europese NEN-EN-115 norm (machinerichtlijn) voor roltrappen, vindt de gemeente. Als argument voert men aan dat in geval van calamiteiten een stilstaande roltrap moet beschouwd worden als een vaste trap en dat daaraan dus dezelfde eisen mogen worden gesteld. De Nederlandse regels zijn veel strenger dan de Europese.

De Utrechtse bestuursrechter heeft na enkele zittingen, zelfs met een meervoudige kamer, op 15 juli jl de gemeente in het gelijk gesteld bij een rechtszaak die ProRail tegen de gemeente had aangespannen. Daarmee klaar, zou je zeggen. Niets is minder waar.

Of het nu komt door het spook van het trapincident of niet, Utrecht creëert met deze eis een nieuwe werkelijkheid. Leveranciers van roltrappen maken producten die aan genoemde NEN-norm voldoen, die in Europa en de VS wordt gevolgd. In die norm staat dat de balustrades minimaal 0,6 kN/m zijwaartse druk moeten kunnen weerstaan. Dat is voldoende voor gewoon gebruik, waarbij er nauwelijks zijwaartse druk dient te worden opgevangen. De gemeente eist 3,0 kN/m, ofwel een vijf maal sterkere constructie. Dat getal komt uit de eisen voor leuningen van vaste trappen of bij vides, zoals verwoord in het Bouwbesluit.

De dienst Stadsontwikkeling, die de eisen formuleert, stelt dat er principieel geen verschil is tussen een balustrade van een vloer, vaste trap of roltrap, als er valgevaar kan dreigen. En dat is altijd het geval wanneer de vloer ernaast lager ligt. Als men een roltrap naast een vaste trap legt, zoals in het nieuwe Rabobank hoofdkantoor, kan worden volstaan met de gebruikelijke lichte constructie.

Het probleem doet zich vooral gelden bij de tegenwoordig populaire roltrappen met glazen balustrades. Bij de roltrappen met stalen balustrades is een zwaardere constructie vrij eenvoudig onzichtbaar weg te werken. Helaas niet bij de glazen varianten, hoewel technisch niet onmogelijk, aldus de gemeente. Ook het plaatsen van versterkte glazen dan wel betonnen wanden tussen perron en stationshal, om de trappen in te sluiten, zou al voldoende zijn. ProRail heeft deze oplossing echter tot nu toe afgewezen.

We hebben navraag gedaan bij de leverancier van de roltrappen voor de OV-terminal. Deze stelt dat de roltrappen die de gemeente vraagt speciaal ontwikkeld moeten worden. “De eis van de gemeente Utrecht is volstrekt nieuw. In Europa en de VS is NEN-EN 515 de geaccepteerde norm. Ook al is het misschien voor ons extra werk en omzet, hierop zitten we niet te wachten.”

Hij haalt een Amerikaans onderzoek aan naar ongelukken met roltrappen. Daaruit blijkt dat er in dertig jaar slechts twee gevallen bekend zijn waar sprake was van glasbreuk van een balustrade als gevolg van zijwaartse druk. Statistisch gezien is de kans op dergelijke ongelukken klein. Dat is vermoedelijk de reden dat opdrachtgevers nooit meer eisen dan de minimumnorm, zoals verwoord in NEN.

Voor architecten is het slecht nieuws, meent de roltrappenfabrikant. Het is lastig om een glazen balustrade vijf keer sterker te maken zonder dat je het ziet in de afwerking. Een stalen profiel over het glas zal geen enkele architect willen accepteren. De hoofdconstructeur van de dienst Stadsontwikkeling die de eisen heeft opgesteld, meent echter dat het wel te doen is, door middel van dikker glas en het forser uitvoeren van de bevestigingen.

De leverancier van de roltrappen voor Stadskantoor en Muziekpaleis, twee andere grote projecten in het stationsgebied, kan nog niet zeggen of dit ook consequenties heeft voor deze projecten. Hij wijst er wel op dat de roltrappen van de OV-terminal ‘heavy duty’ trappen zijn, geschikt voor buitengebruik. “We kennen de uitspraak. Officieel gezegd is het voor ons niet relevant. We bekijken momenteel hoe we hierop moeten reageren.”

De gemeente zegt in reactie hierop dat de uitspraak van de OV-terminal ook geldig is voor deze projecten en dat architect en aannemer hiervan op de hoogte zijn. Het heeft ook consequenties voor nieuwe projecten, en mogelijk zelfs voor de nieuwbouw van Hoog Catharijne, hoewel dat officieel onder een andere regeling valt. Wegens vakantie konden we architectuurstudio HH, de hoofdarchitect van het Muziekpaleis, nog niet om een reactie vragen. Dat gebouw kent enkele zeer lange vrijstaande roltrappen, die markante onderdelen vormen in de ruimte.

De roltrappenleverancier zegt dat het technisch ontwikkelen van een dergelijke roltrap veel tijd kost, ook vanwege testen en certificeren. De gemeente is het daar niet mee eens. Zij stelt dat dit niet nodig is, zolang de constructie goed gedocumenteerd en doorgerekend is.

Uiteraard hebben we ProRail om een toelichting gevraagd. Bij herhaling meldt men dat men geen commentaar heeft en men zich momenteel op de situatie beraadt.

Dan de hamvraag: dreigen de genoemde bouwprojecten nu vertraagd te worden door deze kwestie? Dat is moeilijk te zeggen. Wel is er een gerede kans dat ProRail bij de Raad van State in beroep zal gaan. Hopelijk volgt men dan twee sporen: voldoen aan de uitspraak, maar ondertussen wel verder gaan met een bodemprocedure.

Wordt derhalve vervolgd.

Lees over de details hiervan in de uitspraak van de rechtbank: http://zoeken.rechtspraak.nl/detailpage.aspx?ljn=BR4092.

Dit is de toelichting van de gemeente Utrecht, als achtergrondinformatie:

1. Op 1 februari 2010 heeft het college aan ProRail BV een bouwvergunning 2e fase verleend voor de bouw van een OV-terminal. Aan deze vergunning zijn onder meer veiligheidseisen verbonden die betrekking hebben op de zijwaartse belasting van de roltrappen (de leuningen).
Deze voorschriften zijn opgenomen om de veiligheid van het gebruik van de OVT ook bij calamiteiten te kunnen waarborgen. Daarbij heeft het college in aanmerking genomen dat de roltrappen niet ingekneld tussen twee wanden zullen worden geïnstalleerd.
Bij het opstellen van de voorschriften is aangesloten bij de normen uit het Nederlandse Bouwbesluit. Volgens het Bouwbesluit (NEN 6702) moeten de leuningen van trappen bestand zijn tegen een zijwaartse druk van 3 kN/m.

2. Op 22 juni 2010 heeft het college de bezwaren van ProRail BV tegen dit voorschrift ongegrond verklaard. Tegen dit besluit heeft ProRail BV beroep ingesteld bij de rechtbank.
ProRail BV is van mening dat het college de eis van 3 kN/m niet had mogen stellen, omdat de Europese norm voor roltrappen (machinerichtlijn NEN-EN-115-1) uitgaat van een zijwaartse belasting van 0,6 kN/m.

3. Op 15 juli 2011 heeft de rechtbank het beroep van ProRail BV ongegrond verklaard en verklaard dat het college voor de veiligheid van de OVT terecht heeft aangesloten bij het Bouwbesluit.
– De rechtbank stelt vast dat het Bouwbesluit weliswaar geldt voor vaste trappen en hellingbanen en niet voor apparaten en machines zoals roltrappen. De roltrappen moeten echter worden aangemerkt als onlosmakelijk onderdeel van het bouwwerk, zodat het Bouwbesluit toch van toepassing is op de niet bewegende onderdelen van de roltrap (leuning).
– De Europese norm maakt geen onderscheid naar de functie van gebouwen waarin roltrappen worden geïnstalleerd. De rechtbank leidt hieruit af dat de Europese norm een minimumnorm is en niet is geschreven voor een situatie zoals bij de OVT
– In de OVT zullen grote aantallen reizigers tegelijkertijd gebruik maken van de roltrappen. Onvermijdelijk is dat (stilstaande) roltrappen bij calamiteiten zullen worden gebruikt als vluchtweg. Deze omstandigheid rechtvaardigt dat aanvullende eisen worden gesteld ten opzichte van de Europese norm.
– De Europese norm blijft volgens de rechtbank zijn werking behouden voor de veiligheid van roltrappen als zodanig (traptreden, noodstop, e.d.).

Reacties

  1. R

    Fantastisch. De stootbelastingen op leuningen zijn extreem hoog. Veelal blijkt het een onzinnige toepassing in een situatie waar het niet thuishoort. Denk bijvoorbeeld aan hoge belastingen op leuningen van minuscule balkons: hier kunnen geeneens voldoende aantallen mensen komen om de grote kracht op de leuningen te kunnen genereren.

    In grote openbare ruimtes kan een dringende meute echter wel dit soort krachten genereren. En het laatste wat je dan wilt, is het beeld van vallende mensen tussen gebroken glas. Wat ik me nu afvraag: is dit ergens fout gegaan? Ik kan me geen voorval herinneren waar glazen balustrades werden kapot gedrukt. Is het daarmee een echt probleem, of een papieren probleem?

    1. Auteur
      HB

      Dat is inderdaad de vraag. De fabrikant van de OV-terminal die we spraken, zei dat er Amerikaans onderzoek is dat zich over 30 jaar uitstrekt waarbij er twee gevallen bekend zijn van glasbreuk bij een trapbalustrade. Of er een veiligheidsprobleem is, is dus maar de vraag. Wel wordt de norm inconsequent toegepast: een statische balustrade wordt vijf keer zo zwaar uitgevoerd als een van een roltrap in de vrije ruimte. De gemeente wil dat rechttrekken.

  2. MP

    Hier wordt je toch gek van! Die normen zijn toch niet voor niets bedacht? Waarom moet er in de gemeente Utrecht altijd weer in problemen worden gedacht? Laat deze mensen eens elkaar helpen en constructief gaan denken!

  3. R

    MP, het komt vooral omdat 1 persoon bij bouwbeheer graag alles wat strenger mag beoordelen dan de rest van bouwend Nederland. Helaas is hij diegene die in dit geval het laatste woord heeft. Immers, anders worden berekeningen simpelweg niet goed gekeurd.
    Hierom zit er bijvoorbeeld ook staalvezelversterkt onderwaterbeton in de bouwkuip van het Muziekpaleis. In de rest van Nederland had onder dezelfde normen en regels normaal onderwaterbeton volstaan. Dit beton zal overigens ook worden toegepast in de zojuist gegraven parkeerkelder van het Muziekpaleis.

  4. Ronald

    Welja laten we gaan klagen dat het te veilig is, en dan vooral ook als er iets gebeurt gaan klagen dat het niet veilig genóeg is. ik zal maar even 2 voorbeelden noemen: het beruchte trapincident dat de gemeente veel geld heeft gekost, en aan de andere kant van de wereld, de overstromingen in New Orleans, waarbij de dijkmuren berekend waren op een ééns in de 100 jaar incident. De Nederlandse dijken zijn berekend op een ééns in de 10.000 jaar kans op een overstroming

  5. Bert

    En zo wordt het duidelijk hoe de Gemeente Utrecht eigenwijs is met haar normen en het eraan vasthouden. Geen wonder dat de tunnel A2 nog lang niet open is voor verkeer, ze gaat nog heel lang niet voldoen aan de specifieke eisen van de Gemeente Utrecht. Heel anders dan de rest van het land, pardon Europa, pardon de wereld. Want let op, in Utrecht kan het maar zo gebeuren, vooral bij trappen.

  6. Marco Knol

    0,6 kN lijkt me niet echt veel als er mensen van de trap af donderen. Maar die vallen dan weer niet loodrecht op de balustrade, dat weer wel.

  7. Henk

    Ooit wel eens een calimiteiten (of oefening) meegemaakt op Utrecht CS?

    Dan begrijp je waarom de gemeente deze eisen stelt ook aan roltrappen. Mensen kunnen nergens anders heen dan via de roltrappen maar dan wel allemaal tegelijk.

    En uiteraard zijn die dingen dan uitgeschakeled en ineens dus een gewone trap die niet 6 personenbreed is.

    Of wil je dat in een dergelijk geval de mensen over de sporen gaan lopen?

  8. dirk

    de gemeente utrecht stelt ook heel andere eisen aan verkeerslichten dan andere gemeenten in het land… Het lijkt wel alsof het een sport is bij stadsbeheer om afwijkende eisen op te stellen. Hobbyen is leuk maar mensen wat gaat hier alle jezus veel belastinggeld in zitten. Ik ga er serieus over denken om utrecht te verlaten, alles duurt heir lang en het beheer en onderhoudt vind ik ook onder de maat….

Laat een reactie achter op Barry Hosch Reactie annuleren