Welstand bekeek singelontwerp

Al op 21 april heeft de Welstandscommissie Oost gesproken over de bruggen en het singelontwerp. Eindelijk zijn de [notulen] openbaar. Ik geef ze hier integraal weer, ook al is het een flinke lap tekst.

D2 Catharijnesingel
(Ont) Definitief ruimtelijk ontwerp
Aanvraag: Gemeente Utrecht, Projectorganisatie Stationsgebied
Het ruimtelijk ontwerp en de inrichting van de Catharijnesingel zijn in een eerder stadium aan het Atelier Stedenbouw gepresenteerd, maar het voorliggend stadium is nog niet aan het Atelier voorgelegd. De commissie beschouwt het als een correcte gang van zaken geen welstandsadvies over plannen te geven, voordat de supervisoren hierover een uitspraak hebben gedaan. Deze presentatie wordt daarom als informatief gezien.

D2.I Buitenruimteontwerp
Mevrouw Essing (IBU) licht toe dat de gemeenteraad het voorlopig ruimtelijke ontwerp heeft vastgesteld, met inbegrip van twee moties waarin de wens is uitgesproken het gebied een groenere uitstraling te geven en de continuïteit van de singel en de relatie ervan met de entrees op de begane grond te versterken. Het voorlopig ontwerp is uitgewerkt tot definitief ontwerp. Na bestuurlijke vaststelling wordt het technisch ontwerp uitgewerkt. In de middenberm van de Catharijnesingel zijn bomen toegevoegd en aan de binnenstadszijde is het groen verdicht. Ten zuiden van de HC-brug is overbouwing mogelijk gemaakt. Wordt hiervan geen gebruik gemaakt, dan ontstaat ruimte voor de toevoeging van bomen. Beide opties staan voorlopig open. Ter hoogte van de expeditie-ingang voor het Muziekpaleis kunnen twee volwassen bomen worden geplaatst. De expressiviteit van de bebouwing vraagt een rustige inrichting van de openbare ruimte. Ook voor de bruggen is een ingetogen uitstraling nagestreefd. De westzijde van de singel krijgt een lineaire inrichting met een groen talud. Onderaan het talud wordt langs de waterlijn een looppad gecreëerd dat ter plaatse van de HC-brug en de Vredenburgknoop wordt onderbroken. De bovenzijde van het talud wordt begeleid door platanen. De binnenstadszijde van de singel krijgt een gevarieerde stenige kade-inrichting. In aansluiting op de bestrating van de binnenstad wordt in verschillende verbanden een gebakken eenheidsklinker van een forser formaat toegepast, waardoor de bestrating aansluit bij de maat van de bebouwing in het Stationsgebied. De afzoming bestaat uit brede natuursteenbanden. De geasfalteerde busbaan wordt voorzien van een roodbruine expoxylaag. Er vindt nog discussie plaats over de vraag of de natuursteenbestrating van Hoog-Catharijne in de buitenruimte moet worden voortgezet. Het resultaat van die discussie zal in het technisch ontwerp worden verwerkt. Het is een bewuste keuze geen fietsparkeervoorzieningen in de openbare ruimte op te nemen. Een stringent handhavingsbeleid zal het gebruik van de in de directe omgeving voldoende aanwezige stallingvoorzieningen moeten bewerkstelligen.

Reacties van de commissie
– Het Vredenburgblok ligt voor de rooilijn van de Catharijnesingelbebouwing en vormt een blokkade in de doorgaande fietsroute. Dit is een knelpunt. De commissie verwacht dat fietsers zich er niet van zullen laten weerhouden zich toch een weg via de kade te banen.
– Als belangrijk uitgangspunt in de hele planontwikkeling Stationsgebied geldt de noordzuidrichting van de Catharijnesingel. Deze discussie speelt bij het Entreegebouw. Ter versterking van de noordzuidrichting zou de bestrating niet ook op deze hoogte onderbroken moeten worden. Dit is een belangrijke keuze in het ruimtelijk ontwerp (geldt ook voor het continueren van de bomenrij).
– De bomen bij de ingang naar de expeditietunnel voor het Muziekpaleis roepen vragen op met betrekking tot de levensvatbaarheid (met name daglicht).
– Het is gewenst ondubbelzinnig te kiezen voor voortzetting van de bomenstructuur ten zuiden van de HC-brug.

D2.II Vredenburgknoop
Ontwerper Van der Ree geeft een toelichting. De Vredenburgknoop ligt op de T-splitsing van de Catharijnesingel en de Leidsche Rijn en bestaat uit een driehoekig complex van bruggen over de Catharijnesingel (langzaam verkeersbruggen en een HOV-brug) en twee over de Leidsche Rijn (langzaam verkeersbruggen en een brug voor autoverkeer). Op advies van de supervisor openbare ruimte wordt de bomenstructuur ter hoogte van de knoop onderbroken, waardoor de overgang als entree tot de historische binnenstad voelbaar is. Die drempelwerking wordt versterkt door de bollende voetgangersbruggen over de Catharijnesingel. Onderzocht wordt of de HOV-brug eveneens een lichte bolling kan krijgen. Op advies van het Atelier is er niet voor gekozen in het ontwerp een relatie te zoeken met elementen in de omgeving, zoals de trappartij bij het Muziekpaleis, maar is ontspanning gezocht in een benadering van de bruggen als eenvoudig vormgegeven autonome elementen. De bruggen over de Leidsche Rijn liggen horizontaal. Het brugdek voor autoverkeer bestaat uit drie rijstroken om ook voor de toekomst voldoende flexibiliteit te creëren en opstoppingen door afslaand verkeer te voorkomen. Het brugdek is smaller dan de rijweg, waardoor de kruising met het water wordt ervaren. Aan de voetgangersbrug over de Leidsche Rijn wordt een bordes gekoppeld, waar de wandelaar het uitzicht op het water kan genieten. Dit bordes met zitbank wordt in één gebaar ontworpen, waarbij wordt gestreefd naar een vormgeving die kort verblijf faciliteert, maar geen hangplek creëert. Bewust is niet gekozen voor koppeling van een dergelijke functie aan de brug naast het Muziekpaleis, om concurrentie met de daar ontworpen trappartij te vermijden.

Reacties van de commissie
– Van belang is dat snel- en langzaam verkeer van elkaar is gescheiden, in afwijking van het oorspronkelijke stedenbouwkundig model. De commissie vraagt zich echter af of deze knoop als complex van bruggen zal worden beleefd of eerder als verkeersplein. De interpretatie van een verkeersplein wordt versterkt door de hiërarchie die wordt gesuggereerd met het voortzetten van de laanbeplanting langs de HOV-baan; hierdoor lijkt de voetgangersroute ondergeschikt aan de HOV-brug.
Ontwerper Van der Ree licht toe dat het complex is benaderd als open ruimte in de stedelijke omgeving. De beleving van de brugfunctie ligt vooral in het zicht op de lengtewerking van de singel. De vide tussen de voetgangersoversteek en de HOV-brug is in dat opzicht van minder belang.
– Mede in het licht van de mogelijke beleving van het bruggencomplex als verkeersplein wordt aandacht gevraagd voor terughoudendheid in de bebording. Een bebordingsplan dient afgestemd te worden met het IBU.

D2.III Bruggen ter hoogte van de Knipstraat en de Mariastraat
Ontwerper Röling heeft ernaar gestreefd de bruggen op straatniveau een terughoudende uitstraling te geven en het ‘spektakel’ te beperken tot de wereld onder de brug. Het brugdek wordt gedragen door klassiek gevormde driedimensionaal uitgewerkte kathedrale bogen in wit beton, die weerspiegelen in het water. Het Atelier Stedenbouw heeft aandacht gevraagd voor een zorgvuldige kleurkeuze en de toepassing van hoogwaardig beton. Het ontwerp voor beide bruggen is identiek, de maatvoering verschilt: de Mariabrug heeft een breedte van 20,80 m, de Knipbrug is 15,60 m. De rand van het getoogde brugdek wordt schuin afgesneden en afgewerkt met een glasplaat met lichtlijn. De balustrade wordt aan de buitenkant van het brugdek bevestigd en bestaat uit wit gepoedercoate, gepuntlaste gaaspanelen tussen stalen balusters met een leuning die de boog van het brugdek volgt.

Reacties
De commissie reageert positief op het ontwerp voor de bruggen. De voorzitter dankt de ontwerpers voor hun toelichting en in afwachting van het commentaar van de supervisoren zal een advies later worden afgegeven. Bij een volgende pla
nbespreking is het gewenst aandacht te besteden aan de vormgeving van deelobjecten, zoals wegprofielen, de inpassing van trappen en dergelijke. Voorts is de commissie benieuwd naar de bemonstering en referentiebeelden.
Concluderend roepen de gegeven presentaties een aantal cruciale vragen en opmerkingen op. De noord-zuidoriëntatie van de Catharijnesingel en de lengtewerking daarvan zijn essentieel voor het ruimtelijk ontwerp. De lengtewerking wordt geaccentueerd door bomensingels, maar een onderbreking daarin gaat ten koste van de beleving. Ook de verschillen in bestrating ter hoogte van het Vredenburgblok lijken in dit verband ongewenst.
De beleving van de Vredenburgknoop verdient nadere studie; ervaar je deze als een brug of verkeersplein? In dat licht verdient ook een terughoudende bebording aandacht.